Ва касб психологияси

Презентизм – тарихий тадқиқотни ўрганилаётган даврдан фақат ҳозирги замон тасаввурларига мос кўринишларини ажратиб ўрганиш демакдир.

• Презентизм – тарихий тадқиқотни ўрганилаётган даврдан фақат ҳозирги замон тасаввурларига мос кўринишларини ажратиб ўрганиш демакдир.
• Антикваризм – аксинча, тарихий ўтмишни хозирги замон талабла-рига боғлиқ бўлмаган, қотиб қолган ҳодиса сифатида ўрганади. Ўтмиш ҳодисаларини тасвирлашдаги ҳар қандай бир ёқламалик, схематизм тарихийлик тамойилидан чекинади. Шу билан тарихий тадқиқотлар ўрганилаётган ходисаларнинг умумий қонуниятларини топишни талаб қилади. Бу талабни бажаришни, асосан, мантиқийлик ва тарихийлик-нинг бирлигига таяниш таминлайди. Бу тамойилга кўра, тарихчи ўтмиш ҳодисасини шунчаки тасвирлаб қўймай, балки уни назарий жиҳатдан тасаввур эта олиши, яъни бу ходисаларда қандайдир доимий-ликни топиши керак. Тарихий психологик ғоялар ижтимоий, сиёсий йўналишнинг ғоявий моҳиятини аниқлашни талаб қилади. Бундай ёнда-шиш илмий концепцияларни жамиятдаги ижтимоий ролидан ажратиб ўрганувчи объективизм ва субъективизмдан фарқ қилади. 9
• Психолог М.Г. Ярошевский таъкидлаганидек, детерминизм – сабабийлик тамойили катта аҳамиятга эга. Унинг фикрича, детерми-низмнинг кўплаб турлари пайдо бўлган. Масалан механикадан олдин, механик, биодетерминизм, психодетерминизм, социодетерминизм. Уларнинг ҳар бири психик ҳодисалар ўз-ўзидан пайдо бўлади, деб талқин қилувчи индетерминизмга қарши туради. Бундай баҳслар туфайли психологик муаммоларни ҳал этиш усулларига эҳтиёж пайдо бўлиб, фан тарихида илмий-амалий методларнинг аҳамияти ортди.

КАСБ ПСИХОЛОГИЯСИНИ ШАКЛЛАНИШ ТАРИХИ

• Психологиянинг мустакил сохаси сифатида касб психологиясини шаклланишида бир канча сиёсий, иктисодий ва илмий-тадкикий сабабларнинг 5фни мухим хисобланади.

1. Тоталитар жамият шароитида кишиларнинг индивидуал психологик хусусиятлари инкор этилган. Асосий эътибор ишлаб чикариш вазифаларини ечиш учун зарур булган ишчиларни тайёрлаш билан боглик ижтимоий буюртмани бажаришга каратилган
Бозор икгисодиётига утиш ва ундаги узгаришлар, яъни дастлабки пайтларда иктисодий вазиятлар бир маромда кечаётган эди. Бозор иктисодиёти шароитида юкори малакали касбий жихатидан етук ракобатбардош ишчиларга зарурият сезилмокда. Бу эса касб танлаш, касбий лаёкатни аниклаш, кадрлар фаолиятини бахолаш ва аттестациядан утказиш, касбий ривожланиш йулларини белгилаш, ишчилар малакасини ошириш ва кайта тайёрлаш масалаларига эътиборни каратиш лозимлигини англатади.