Va inshootlardan foydalanish jarayoniNİ tuzish darsning maqsadi

11-AMALİY MASHG’ULOT. EKİN O’STİRADİGAN İNSHOOTLAR UCHUN EKİNLARNİ AYLANİSHİ VA İNSHOOTLARDAN FOYDALANİSH JARAYONİNİ TUZİSH

Darsning maqsadi: Talabalarni turli yopiq maydon inshootlari uchun ekinlarni navbatlab ekishning asosiy qoidalari va tartibi bilan tanishtirish hamda ularni muayyan reja topshiriqlar asosida parnik issiqxona xo’jaliklarlariga ekinlarni navbatlab ekishni tuzish bo’yicha ko’nikmalar shakllantirish.
Topshiriq: Talabalar guruhlarga bo’linib, 5-jadval topshiriqlari asosida 6- jadvalni, ya‘ni ekinlarni navbatlab ekish topshirig’ini bajaradilar.
Guruhlar topshiriqni olgandan so’ng navbatlab ekishlarni tuzish va mahsulotning chiqishini hisoblashga kirishadilar. Reja topshirig’i va himoyalangan er inshootini ayrim turlarining maydonlari haqidagi ma‘lumotlar asosida iqtisodiy jihatdan eng foydali navbatlashni tuzish hamda tanlangan sxemaga pirovard baho berish keak.
Topshiriq quyidagi 6-jadval to’ldirish yo’li bilan bajariladi.
Inshootning har bir turi uchun bir necha navbatlab ekish bo’lishi mumkin. SHuning uchun navbatlab ekish tartib nomeri, u atalgan maydon ko’rsatiladi. Masalan, birinchi topshiriq yoki 6 gektarli issiqxona uchun topshiriqni bajarishda har birining maydoni 20000 m² dan uchta yoki birinchi va ikkinchisi uchun 20000 m² dan to’rtta va uchinchi hamda to’rtinchisi uchun 10000 m² dan ekin navbatlash sxemasi tuzilishi mumkin. Navbatlab ekish sxemasi jadvallar asosida tuziladi.
Tanlangan navbatlab ekish, o’stirishning boshlanishi va tugashi, mahsulot olishning boshlanishi, ertagi va umumiy hosil ushbu jadvallar asosida topildi. YA‘ni hosil maydon hosildorligi ko’rsatkichlarini ko’paytirib aniqlanadi. Jadvalni keyingi to’ldirishlar, umuman navbatlab ekish bo’yicha yuritiladi va shu ekindan keyingi qatorga yoziladi, yalpi hosil ayrim ekinlardan olingan yalpi hosil haqidagi ma‘lumotlar qo’shib aniqlanadi.
Navbatlab ekish bo’yicha jami maydon yig’indisi navbatlab ekishdagi barcha ekinlarning maydoni qo’shib aniqlanadi. Navbatlab ekish koeffitsienti navbatlab ekish bo’yicha maydon yig’indisini inshootning inventar maydoniga bo’lib topiladi. Barcha inshootlar bo’yicha navbatlab ekish sxemasi tuzib chiqilgach, ekinlar turi va davrlar bo’yicha mahsulotning chiqish yig’indisi belgilanadi. Bu ko’rsatkichlar reja topshirig’i bilan solishtirilib, jiddiy farqlar bo’lsa, tegishli o’zgartirish va aniqliklar navbatlab ekishga kiritiladi.
Topshiriqning to’g’ri bajarganligi ham tanlangan ekinlar nav-batlashuvining asoslanganligi, 1m² hosildorligi, yig’indi ko’rsatkichlari farqi reja topshirig’i bilan taqqoslanadi.