Va inregrasiy

17-MAVZU. MUAMMOLI TA’LIM TEXNOLOGIYALARI
Reja:
1.Muammoli o`qitishning mohiyati
2. Muamoli ta’limni tashkil etish bosqichlari.


Asosiy tushunchalar: Muammoli texnologiyalar,o`quv muammosi, ijodiy suhbat, muammoli vaziyat, muammoli bayon, mustaqil fikr.

Muammoli ta’lim-o`quvchilar faoliyatini nazariy va amaliy muammolarni va ushbu muammoli vaziyatlar kuchi orqali yaratilgan muammoli topshiriqlarni hal etish orqali yangi bilimlarni o`zlashtirishga asoslangan holda tashkil etish usulidir.

Muammoli ta’lim ta’lim oluvchilarning bahslari, mushohadalarida amalga oshiriluvchi analiz-sintez faoliyatiga asoslanadi. Bu ta’limning tadqiqotchilik turidir.
Muammoli ta’lim bosqichlari:

• 
  Muammoli vaziyat yaratish.
  
• 
  Vaziyatlarni taxlil qilish asosida muammolarni quyadi.
  
• 
  Farazlarni yuzaga chiqarish almashtirish va tekshirish jarayonlarini mujassam etuvchi muammolarni hal etish.
  
• 
  Yechimni tekshirish.
  

Muammoli ta’lim ta’lim oluvchilar uchun uning ushbu muammoni yechimini topish bo`yicha qanday va qancha harakatlarni amalga oshirishi bilan bog`liq holda turli darajadagi qiyinchiliklarni tug`dirish mumkin.
Muammoli ta’limning sxematik ifodalanishi

Muammolik darajasi	O`qituvchi tomonidan saqlanadigan yechimlarni zvenolari soni .	O`quvchiga beriladigan yechim zvenolar soni.	O`qituvchi nima qiladi?	O`quvchi nima qiladi?
0	3	-	Muammoni qo`yadi, muammo yechimini topadi	Muammo yechimini esda olib qoladi.
I	2	1	Muammoni qo`yadi uni .	Muamoni yechadi .
II	1	2	Muammoni qo`yadi .	Muammo va uni hal qiladi.
III	-	3	Tashkil etadi nazorat qiladi, boshqaruvni olib boradi.	Muammoni anglaydi va uni hal qiladi.

B.B.Aysmontas bo`yicha muammoli ta’limning yutuq va kamchiliklari.

Yutuqlari

Kamchiliklari

1.Bilimlarni o`zlashtirishdagi yuqori darajadagi mustaqillik o`quvchilar qarashlarini shakllantirar ekan, u (muammoli ta’lim) o`quvchilar dunyoqarashini shakllantirishga yordam beradi . 2.O`quvchining shaxsiy motivatsiyalari, bilishga doir qiziqishlarini shakllantiradi . 3.O`quvchilarning fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi 4.O`quvchilarning dialektik tafakkurining shakllanishi va rivojlanishiga yordam beradi, ular tomonidan o`rganilayotgan hodisalar va qonuniyatlardagi yangi aloqadorlikni yuzaga chiqarilishining ta’minlaydi.

1.Amaliy ko`nikma va malakalarni shakllanishda boshqa ta’lim tiplariga qaraganda kam darajada qo`llaniladi. 2.Boshqa ta’lim turlariga qaraganda bir xil hajmdagi bilimlarni o`zlashtirish uchun ko`p vaqt talab etiladi.

Quydagi hollarda inson uchun muammoli vaziyat yuzaga keladi:

○ bilish ehtiyojlari va topshiriqni yechishning intellektual imkoniyatlari mavjud bo`lsa;
○ eski va yangi ma’lum va noma’lum shart-sharoit va talablar o`rtasida murakkabliklar, qarama-qarshiliklar bo`lsa;
A.M.Matyushkin bo`yicha Muammoli vaziyatlar quyidagi mezonlar bo`yicha tabaqalashtiriladi
1.Muammoni yechishda bajarilishi lozim bo`lgan harakatlar tuzilishi (masalan, harakat usulini topish);
2.Muammoni yechuvchi insonda ushbu harakatlarning rivojlanganlik darajasi;
3.Intellektual imkoniyatlarga bog`liq holda muammoli vaziyatning qiyinligi.
T.V.Kudryavtsev bo`yicha muammoli vaziyatlar turlari

• 
  O`quvchilardagi mavjud bilimlar va yangi talablar o`rtasidagi nomuvofiqlik vaziyati.
  
• 
  Aniq muammoli topshiriqni yechimi uchun yagona zarur bo`lgan mavjud bilimlardan birini tanlash vaziyati.
  
• 
  Mavjud bilimlarni yangi sharoitlarda qo`llash vaziyati.
  
• 
  Nazariy asoslanganlik va amaliy qo`llanish o`rtasidagi qarama-qarshilik vaziyati.