. Muzoldi – pereglyatsial zona muzlik chegarasidan quyida – tashqarida joylashgan qism bo’lib, ularning muzlanishga bog’liqligi oqim va ko’l yotqiziqlari – qumloq, toshloq – zandra dalalari mavjudligida o’z ifodasini topadi. Bu relyef shakllari joylanishi – muzlikdan erib chiqqan suv oqimlari yo’nalishiga mos keladi. Quruqlikning 25 foiz maydoni doimiy muzloq yerlar bilan band. Geokriozana deb ataluvchi bunday hududlar shimoliy qutb doirasidan ichkarida, qutb doirasidan ancha janubga kontenental iqlimli hududlarda tarqalgan. Shimoldan janubga tomon doimiy muzloq yerlar yaxlit – uzluksiz kichik zonaga (7,5 mln. kv. km) va orollar shaklidagi alohida – alohida kichik zonalar 7,2 mln ga defrli teng nisbatda bo’linadi. Sibirning chekka shimolida 600 m shimoliy Amerika shimolida 400 m qalinlikkacha ustki qatlam muzloq bo’lishida o’z ahamiyatini namoyon etadi. Ko’p yillik doimiy muzloq qatlar ustida qalinligi bir metrdan 4 metrgacha bo’lgan faoliyatli o’zgaruvchan qatlam hosil bo’lgan. Yozda eriydigan, qishda yana muzlab qoladigan bu ustki qatlamning qalinligi eni kam bo’lganda bir necha o’n santemetr, eng chuqur bo’lganda bir necha metrga etishi mumkin, faoliyatli ustki qoplamning qalinligi joylashgan o’rning geografik kengligiga, relyef xususiyatlariga, yon bag’irning ekspozitsiyasiga, o’simlik qoplamining xarakteriga, ustki qoplamning issiqlik o’tkazuvchanlik va issiqlik sig’imiga muzlay olish xususiyatiga, yer yuzasining suv bilan qoplanganligi kabi qator alomatlarga bog’liq bo’ladi - . Muzoldi – pereglyatsial zona muzlik chegarasidan quyida – tashqarida joylashgan qism bo’lib, ularning muzlanishga bog’liqligi oqim va ko’l yotqiziqlari – qumloq, toshloq – zandra dalalari mavjudligida o’z ifodasini topadi. Bu relyef shakllari joylanishi – muzlikdan erib chiqqan suv oqimlari yo’nalishiga mos keladi. Quruqlikning 25 foiz maydoni doimiy muzloq yerlar bilan band. Geokriozana deb ataluvchi bunday hududlar shimoliy qutb doirasidan ichkarida, qutb doirasidan ancha janubga kontenental iqlimli hududlarda tarqalgan. Shimoldan janubga tomon doimiy muzloq yerlar yaxlit – uzluksiz kichik zonaga (7,5 mln. kv. km) va orollar shaklidagi alohida – alohida kichik zonalar 7,2 mln ga defrli teng nisbatda bo’linadi. Sibirning chekka shimolida 600 m shimoliy Amerika shimolida 400 m qalinlikkacha ustki qatlam muzloq bo’lishida o’z ahamiyatini namoyon etadi. Ko’p yillik doimiy muzloq qatlar ustida qalinligi bir metrdan 4 metrgacha bo’lgan faoliyatli o’zgaruvchan qatlam hosil bo’lgan. Yozda eriydigan, qishda yana muzlab qoladigan bu ustki qatlamning qalinligi eni kam bo’lganda bir necha o’n santemetr, eng chuqur bo’lganda bir necha metrga etishi mumkin, faoliyatli ustki qoplamning qalinligi joylashgan o’rning geografik kengligiga, relyef xususiyatlariga, yon bag’irning ekspozitsiyasiga, o’simlik qoplamining xarakteriga, ustki qoplamning issiqlik o’tkazuvchanlik va issiqlik sig’imiga muzlay olish xususiyatiga, yer yuzasining suv bilan qoplanganligi kabi qator alomatlarga bog’liq bo’ladi
Do'stlaringiz bilan baham: |