V. V. Mayskiy

Ammiak eritmasi
(nashatir spirti)
xushdan ketganda ishlatiladi. Ammiak eritmasiga 
shimdirilgan paxtani bemor burniga yaqilashtiriladi, bemor ammiak paridan nafas olib 

---

83 
Manbaa:
@pharma_baza
hushiga keladi. Lekin ammiak pari miqdorini ortishi nojoʻya reflekslarni chaqiradi masalan 
yurak qisqarishi birdan kamayib ketishi, nafasning toʻxtab qolishi.
Ta‘sirlantiruvchi vositalarning foydali effektlaridan biri bu 
chalgʻituvchi
ta’siri.
Ta‘sir 
qiluvchi moddalar terining retseptorlari , mushaklar, boʻgʻimlar, ichki organlar bilan bogʻliq 
innervatsiya hosil qilgan joylariga yaxshi ta‘sir qiladi. Ta‘sirlantiruvchi moddalar terining 
retseptorlari bilan ta‘sirlashib ichki organlar, mushak, boʻgʻim, nervlarning yalliglanish 
kasalliklarida ogʻriq hissini kamaytirishi, zararlangan organ yoki toʻqimaning funksional 
holatini yaxshilashi orqali oʻzining chalgʻituvchi effektini namoyon qiladi. Chalgʻituvchi 
ta‘sirga xantalning oʻpka yalligʻlanish kasaliklarida, miozitda,nevralgiyada ishlatilishi misol 
boʻladi. Terining muayyan qismiga xantal qoʻyish ogʻriqni kamaytiradi, tez sogʻayishga 
yordam beradi. Bu holatda ta‘sirlantiruvchi modda xantal qoʻllanilgan soʻng ajralib 
chiqadigan –xantal efir yogʻi hisoblanadi. Xantalni ishlatishdan oldin issiq suvda ozroq 
muddat saqlab turish kerak 
(38°C atrofida shunda mirozin fermenti , xantaldagi sinigrin 
glikozididan xantal efir moyi hosil qiladi)
. Agar xantal juda ham sovuq yoki juda qaynoq 
suvda saqlansa u oʻzining ta‘sirini koʻrsatmaydi. Bu xantalning issiq suvda saqlanishi 
natijada fermenatativ reaksiya orqali 
xantal efir yogʻi
ning ajralishi bilan bogʻliq. 
Chalgʻituvchi effektni hosil boʻlishi uchun xantal oʻrniga spirtli komppressordan 
foydalaniladi. Kompressor uchun 
40% etil spirti
dan foydalaniladi, chnki aynan shunday 
konsentratsiyada etil spirti sezilarli darajada ta‘sirlantiruvchi xususiyatga ega 
(bolalarga past 
konsentratsiyali spirt ya’ni 20% ligi qoʻllaniladi)
. Artrit va miozitlarda chalgʻituvchi vosita 
sifatida oʻzida mentol hamda qalampir plastirini saqlovchi ‘‘ Finalgon‘‘ mazi qoʻllaniladi , 
mentol sovuqni sezuvchi retseptorlariga ta‘sir qiladi , validol tarkibiga ham kiradi.