V. V. Mayskiy

 
B+H
+
 

BH
+
Passiv diffuziya yoʻli bilan kuchsiz elektrolitlarning ionlashmagan 
(qutbsiz)
qismi membrana 
orqali oʻtadi.Shunday qilib, kuchsiz elektrolitlarning passiv diffuziyasi ularning ionlanish 
darajasiga teskari proporsional. 
Kislotali muhitda asoslarning, ishqoriy muhitda kislotalarning ionlanishi ortadi. Ammo
bunda pK
a
––ionlanish darajasining teskari logarifmini hisobga olish kerak. Birikma 
molekulalarining yarmi ionlanganda pK
a 
qiymati pHga teng boʻladi. Har xil kislota va 
asoslar uchun pK
a 
qiymati turlicha boʻlishi mumkin. Misol uchun asetilsalisitlat kislotasini 
(aspirin) pH 4,5 boʻlganda kam dissotsiyalanishini taxmin qilish mumkin. Ammo pK
a
3,5 
boʻlgan asetilsalitsilat kislotasidan boshqacha natija olindi. Ionlanish darajasini aniqlash 
uchun
Henderson – Hasselbalch
formulasidan foydalaniladi. 
pH= pK
a
+log

---

60 
Manbaa:
@pharma_baza
Kislota uchun:
pK
a
+log
 
Asos uchun:
 pH= pK
a
+log
Asetilsalitsilat kislota uchun
pK
a
=3,5. 
pH 4,5da log
=1, ya’ni 
=
 
Shu sababli pH 4,5 boʻlganda
asetilsalitsilat kislota deyarli toʻliq dissotsiyalanadi. 
Filtrasiya
.Hujayra membranasida suv kanallari
(suv oʻtkazuvchi teshiklar)
bor, u orqali suv 
va suvda eriydigan gidrofil polyar moddalar oʻtishi mumkin, agar uning oʻlchami kanal 
diametridan katta boʻlmasa.Bu jarayon filtrasiya deb nomlanadi.Bir qator mualliflar fikricha, 
sitoplazmatik membranadagi suv kanallari orqali suvning bir tomonlama harakati 
yoʻq,gidrofil polyar moddalar konsentratsiya gradientiga muvofiq passiv diffuziya yoʻli bilan 
suv kanallari orqali oʻtadi
(passiv diffuziyaning suvli bosqichi)
. 
Ammo sitoplazmatik membradagi suv kanallarining diametri juda kichkina - 0,4nm, shuning 
uchun koʻpgina dori moddalar bu kanallar orqali oʻtkazilmaydi.Shunday qilib suv va unda 
eriydigan moddalarning hujayralararo boʻshliqlar orqali oʻtishi