V. V. Mayskiy

nefazodon, mirtazapin, venlafaksin
va 
boshqalar. 
12.2.1. Monoaminlarni neyronal qayta yutilishini ingibirlovchi vositalar. 
Depressiyaning rivojlanishi bosh miyaning sinapslarida serotonin va noradrenergik 
uzatishning buzilishi bilan bogʻliq. Monoaminlar serotonin va noradrenalin presinaptik nerv 
oxirlaridan ajralib chiqadi, oʻziga xos retseptorlarga ta‘sir qiladi va qaytar neyronal qamrab 

---

175 
Manbaa:
@pharma_baza
olishga uchraydi. Sinapslarda monoaminlarning tarkibini oshirishning usuli-bu ularning 
neyronal qamrab olinishiga toʻsqinlik qilishdir. 
Farqlanadi: 
1) serotonin va noradrenalining neyronal ushlanishini buzadigan vositalar, 
2) serotoninning neyronal qamrab olinishini tanlab buzadigan vositalar, 
3) noradrenalining neyronal qamrab olinishini tanlab buzadigan vositalar. 
1. Serotonin va noradrenalining neyronal ushlanishini buzadigan vositalar. 
imipramin
(imizin, melipramin) va 
amitriptilin
- trisiklik antidepressantlarga kiradi. Ushbu 
dorilar serotonin va norepinefrinni teskari neyronal qamrab olinishini buzadi. Antidepressant 
va sedativ (ayniqsa, amitriptilin) xususiyatlariga ega. Sedativ ta‘siri bosh miyadagi gistamin 
H
1
- retseptorlari blokadasi bilan bogʻliq. 
Amitriptilin asosan depressiya, aniq tashvish,qoʻzgʻalishda ishlatiladi. 
Imipramin ruhiy tushkunlik holatida psixostimulyator ta‘sirga ega va depressiyaning 
psixomotor tormozlanishlarida ishlatiladi. 
Trisiklik antidepressantlarning antidepressant ta‘siri muntazam ravishda qabul qilinganda 
oʻrtacha 2 haftadan keyin namoyon boʻladi. 
Imipramin va amitriptilin analgetik xususiyatlarga ega. Trisiklik antidepressantlar M-
xolinobloklash va α
1 
adrenobloklovchi xususiyatlariga ega (midriaz, akkomodatsiya 
buzilishi, ogʻiz qurishi, taxikardiya, siydik chiqishini ushlab qolinishi, qon bosimini 
pasaytirish, ortostatik gipotenziya). Trisiklik antidepressantlarni qoʻllashda kardiotoksik 
ta‘sirlarni koʻrish mumkin: qorincha fibrilatsiyasi, toʻsatdan yurak toʻtashi. M-xolino-
bloklovchi ta‘siri tufayli trisiklik antidepressantlar glaukomada qoʻllanish mumkin emas. 
Trisiklik antidepressantlar MAO ingibitorlari bilan bir vaqtning oʻzida buyurilmaydi: arterial 
gipertenziya, giperpireksiya, talvasalar, koma rivojlanishi mumkin. Agar antidepressantlarni 
oʻzgartirish zarur boʻlsa, trisiklik antidepressantlarni va MAO ingibitorlar tayinlash orasidagi 
interval kamida 3 hafta boʻlishi kerak. 
Depressiya holatidagi bemorlar koʻpincha oʻz joniga qasd qilish maqsadlari bilan katta 
miqdorda trisiklik antidepressantlarni qabul qilishadi. Bu dorilar bilan zaharlanish M-
xolinoblokatorlar bilan zaharlanishga oʻxshaydi-akkomodatsiya buzilishi,ogʻiz qurishi, 
taxikardiya, siydik chiqishini ushlanib qolishi, hayajon, alaxlash, talvasalar, keyin koma va 
nafasning yoʻqolishi kuzatiladi.
Fizostigminning mushak orasiga kiritilishiga yordam berishi mumkin. Markaziy asab 
tizimining qoʻzgʻalishini kamaytirish uchun diazepam tomir ichiga yuboriladi. Imipramin va 
amitriptilinning taqsimlanishi(V
d
) 1000 l dan oshganligi sababli, bunday zaharlanishlarda 
gemodializ va gemosorbsiya samarasiz. 
Jiddiy sedativ va anksiolitik xususiyatlarga ega boʻlgan, tashvish hayajon bilan birga 
depressiyada samarali boʻlgan trisiklik antidepressantlarga