V. S. Xan Koreya tarixi обязательный экзем пляр

K o rey a n in g  b o s ib   o lin is h i. 
1909 yil y o z id a n   1910 y iln in g  yozi-
M u sta m la k a c h ilik   davri 
ga q a d a r Y aponiya K oreyani bosib
(1910 -1 9 4 5  y y .) 
olishga  q aratilg a n   q a to r tad b irlar-
ni am a lg a  oshirdi. K oreys su d i ta r­
q atib  y u b o rild i,  u la rn in g  o 'm in i y a p o n  su d la ri eg alladi; politsiy ag a 
n isb atan   h a m   x u d d i  sh u n d a y   u su l  q o 'llan ild i.  K oreyaga  k o 'ch ib  
o 'tg a n  y a p o n la rn in g  soni  keskin  k o 'p a y d i -  1908 y ild a  12 m in g d a n  
1910  yil  o x irlarigacha  210  m in g   n afarg a  qadar.  1909 yil 4  d e k a b rd a  
Y aponiya tara fd o rlari tashkiloti -  "Ilch in x v e" raisi Li Yon G u  im p e- 
ra to rg a  va  h u k u m a tg a  h a m d a   y a p o n   b o sh   re z id e n tig a   K o rey an in g  
Y aponiyaga q o 'sh ilish i to 'g 'risid a g i iltim o sn o m a b ilan  m u ro ja a t qil­
di,  b u   k o 'p la b   s h a h a rla rd a   m itin g larg a  sab a b  b o 'ld i.  Q o lav ersa, b u  
v aziyat  p a rtiz a n lik   o try ad la ri  h a ra k a tla ri  fao llash ish ig a  olib  keldi, 
m a m la k a t  b o 'y lab   d e h q o n la r  va  sh a h a rlik la rn in g   chiq ish lari  bo 'lib  
o 'td i.  K oreyadagi y a p o n   h u k u m a ti g 'a la y o n la r o 'c h o q la rig a b arch a 
k u ch larin i  tash lash g a  m ajb u r b o 'ld i.  N o ro z ilik lar b u tu n   m a m la k a t 
b o 'y la b   k en g ay ib   b o ra y o tg a n in i  k o 'rg a n   yangi  b osh  re z id e n t  Sone 
A raske,  key in ch alik   esa  y a p o n   h u k u m a ti  Y aponiyaning  K oreyani 
q o 'sh ib  olish rejasi y o 'q lig in i e 'lo n  qildi.

---

V II  Bob.  M U S T A M L A K A   D A V R I.  K O R E Y A   U R U S H I V A   K O R E Y A N IN G   B O 'L IN IS H I
1 0 3
1910 y ilning b a h o rid a  Sone A raske sobiq h arb iy  v az ir T erauti M a- 
satake  bilan alm ashtirildi.  K oreyaga  yangi  q o 'sh in   va jan d arm eriy a 
kela bosh lad i.  "ly b y o n "  o try ad la rig a q arshi jazo  operatsiyalari  k uc­
haydi,  k oreys  ijtim oiy  tashkilotlari  yopildi.  K oreyaning  ichkarisida 
ham ,  u n in g  tash q arisid a h a m  koreys v atan p a rv arla ri d u n y o n in g  yi­
rik d av latlari e'tiborini m am lak at b osqiniga q aratish g a h a ra k a t qildi, 
am m o  A ngliya  va  A Q Sh  Y aponiyaning  K oreyadagi  p ro tek to ra tin i 
q o 'lla b -q u w a tla d i..
1910 yil 22 av g u std a Koreya kuchli bosim  ostida  im zolagan, bosib 
olish  to'g 'risid ag i  shartn o m ag a  ko'ra,  o 'z  suverenitetini  y o 'q o td i  va 
Y aponiyaning  g en e ral-g u b e m a to rlik   ko 'rin ish id ag i  m ustam lakasiga 
aylandi.  M am lakatda b o sh q aru v n in g  h arbiy-politsiya idora  usuli ki- 
ritildi. Y aponlar tom o n id an  tuzilgan qatag'onlik ap p a rati -  m u n taza m  
qo'sh in  va jandarm eriya, su d la r va qam oqxonalar m avjudligi -  ularga 
m am lak atn in g  tabiiy resurslarini  talon-taroj qilish va koreys xalqi bi­
lan shafqatsizlarcha m u n o sab atd a bo'lish im konini  berildi.
K oreya Y aponiyaning x om ashyo va o z iq -o v q a t bazasig a aylandi. 
K oreya  sanoati  y ap o n lar  q o 'lig a  berilgan  edi,  u la r  o 'rm o n   va  tab i­
iy  re su rsla rd a n   h a m d a   m u h im   b aliq   ovlash  u ch a stk a larid an   tan h o  
foyd alan ish  h u q u q in i oldi.  K o 'p lab  iste'm ol m ah su lo tlarin i so tish d a 
g e n e ra l-g u b e m a to r m onopoliyasi o 'm a tild i.  "Yer islohoti"  vositasi- 
d a g e n e ra l-g u b e rn a to r q o 'l o stid a m a m lak atn in g  h a y d a la d ig a n  yer- 
larin in g   40  fo izito 'p lan d i.  70  fo izd a n   ortiq  q ishloq  xo'jaligi  m ah su - 
lotlari  Y aponiyaga  olib  ketildi.  Y erning  ijara  to 'lo v i h o siln in g   50-70 
foizga  yetdi,  u z o q   m u d d a tli  q arzlar esa  60-70  foizni tashkil  etdi. 52 
d a n   ortiq  so liq la m in g   joriy  etilishi  n atijasida  o d a m la m in g   oxirgi 
bu y u m larig ac h a  tortib  olindi.  D ehq o n lar  o 'z   chek  y e rla rid a n   h am  
m a h ru m  bo'ldilar.
A lbatta,  m u sta m la k a   h u k u m a tn in g   m a q sa d i  k o re y sla rn in g  
o 'z lig in i  an g lash in i  tu g a tis h d a n   ib o rat b o 'lg a n .  K o reyslar  o 'z   ta ri­
xi  va  o na  tillarini  u n u tis h g a   m a jb u r  q ilindi.  N a fa q a t siyosiy,  balki 
ilmiy,  adabiy,  s p o rt va b o sh q a  s o h a la rd a   h a m   k o re y s  u y u sh m a la ri 
tu z ish   taq iq lan d i.  K oreys  teatrla ri,  m u z e y la ri  y o p ib   q o 'y ild i,  m il­
liy b ay ram lar,  raq slar,  m u siq a,  m illiy  kiy im   kiyish,  k o re y s  tilid ag i 
a d a b iy o tla m i ch o p  etish ta q iq la n d i. K oreys tarixi va geografiy asig a 
o id  y u z   m in g lab   k ito b la r yoqib  y u b o rild i. S h u n in g d e k ,  k o rey s  tili, 
a d a b iy o ti  va  o 'tm is h d a g i m illiy  q a h ra m o n la r b iografiyasi  m a v ju d  
b o 'lg a n   k ito b la r  taq iq lan d i.  K oreys  tili  esa  m a k ta b la rd a   "xorijiy"

---

104
V II  Bob.  M U S T A M L A K A   D A V R I.  K O R E Y A  U R U S H I V A   K O R E Y A N IN G  B O 'L IN IS H I
d eb   e'lo n   q ilindi.  R asm iy  til  y a p o n   tili b o 'ld i.  M a k ta b la rd a   d a rs la r 
h a m   y a p o n   tilid a  olib  borildi.  Y apon  tili  o n a  tili  sifa tid a   o 'q itild i. 
V atan tarix i esa Y aponiya  tarix ig a  ay lan tirild i.
K o rey slar b o sh q a rish  h u q u q ig a  eg a b o 'lm a g a n  q a to r lav o zim lar 
ro 'y x ati b o 'lg a n .  1912 y ild a n  1918 yilg ach a m a h k u m  e tilg a n la r soni 
52 m in g ta d a n   142 m in g ta g a c h a  y etgan.
K oreya  b o sq in i  va  m u sta m la k a c h ilik   zu lm i  m illiy -o z o d lik   ha- 
ra k a tin in g   tu rli  xil  sh a k lla rin i k eltirib   ch iq ard i.  Y aponlarga  q arsh i 
c h iq ish la rn in g   o 'sish ig a   R ossiy ad ag i  1917 yilgi  O k ty a b r  v o q ea la ri 
o 'z in in g  S harq  x alqlari o 'z  m illat ta q d irin i o 'z i b elg ilash i va m u sta - 
qil tara q q iy o ti b o ra sid a g i g 'o y a la ri bilan,  R ossiya U z o q  S h arq id ag i 
k o rey s  o try a d la rin in g   b o sq in ch ilarg a  (sh u   ju m la d a n ,  y ap o n larg a) 
q a rsh i  q u ro lli  k u ra sh i,  ro ssiy alik   k o rey s  in q ilo b c h ila rin in g   K oreya 
aholisi  o ra sid a   y a p o n la rg a   q a rsh i  v araq a  va  g a z e ta la rn i  ta rq a tish i 
h a m d a  A Q Sh K o n g re ssin in g  p re z id e n t V.  V ilsonga y u b o rg a n  m u s- 
tam lak ac h ilik k a  q arsh i  y o 'n a lish d a g i  14 b a n d d a n   ib o rat  m u ro jaa ti 
k ab ilar k atta  ta'sir k o 'rsa td i.
1918  y ild a  ch e g ara  ra y o n la rd a   p a rtiz a n lik   h a ra k a ti  k u c h a y d i, 
k o rx o n a la rd a   50  m a rta   ish  ta sh la sh   ro 'y   b erd i,  tin im siz  d e h q o n la r 
q o 'z g 'o lo n la ri  b o 'lib   tu rd i.  1918  y iln in g   n o y a b rid a   M an ju riy ad a g i 
k o rey s e m ig ra n tla ri g u ru h i  "K o rey a m u staq illig i  D ek la ratsiy asi"n i 
n a s h r qildi, u  y a p o n  m u sta m la k a c h ilig ig a  q arsh i x alq aro  q arsh ilik - 
ni  va b o sib  olish  to 'g 'ris id a g i  s h a rtn o m a n i b ek o r q ilish g a ch aq ird i. 
1919  yil  fe v rald a  T okiodagi  k o re y s  ta la b a la ri  ta y y o rla g a n   M u sta ­
qillik D ek la ratsiy asi d u n y o  y u z in i k o 'rd i  va b u  hujjat Y aponiya h u ­
k u m ati, d ip lo m a tla r,  g az eta  va ju rn a lla rg a   y u b o rild i.
M art oyidagi n am o y ish lar y ap o n larg a qarshi  h a ra k a tla m in g  eng 
y u q o ri  cho'qqisi  bo 'ld i.  1919  y iln in g   1  m a rtid a   d in iy   x izm atchilar 
g u ru h i,  ziyolilar  vakillari  va  33  k ish id a n   ib o rat  b o sh q a  q atlam lar 
yangi  M ustaqillik  D ek laratsiyasini  im zoladilar.  D eklaratsiya  y ap o n  
politsiyasiga  topshirildi,  keyinchalik esa  S euldagi  "T abiat"  p a rk id a  
k o 'p  m in g  kishilik m itin g d a o 'q ib  eshittirildi. Ikki k u n  d a v o m id a  b u ­
tu n   K oreya  b o 'y lab   y ap o n larg a  q arsh i  chiqishlar  va  ish  tash lash lar 
avj  oldi,  politsiya  va  arm iya  bilan  to 'q n a sh u v la r  bo 'lib   o 'td i.  M art 
k u n la rid a   K oreyaning  b archa  p ro v in siy alarid a,  y a'n i  218  uyezdi- 
d a n   211  tasini  q o 'z g 'o lo n   q am ra b   oldi,  1500  d a n   o rtiq   n am o y ish  
va  ch iqishlarda  2  m In .d an   o rtiq   kishi  qatn ash d i.  Yapon  h okim iyati 
qo 'z g 'o lo n ch ila rn i bo stirish  u c h u n   politsiya, jan d arm eriy a  va  m u n -

---

V II  B ob.  M U S T A M L A K A  D A V R I.  K O R E Y A   U R U S H I V A   K O R E Y A N IN G   B O 'L IN IS H I
1 0 5
tazam  q o 'sh in n in y u b o rd i. 7500 d an  o rtiq  kishi o 'ld irild i,  16000 m ing 
o d a m  y aralan d i va 47000 atrofidagi  fu q aro  q am o q q a  tash lan d i.
M artdagi q o 'z g 'o lo n  koreys d iasporalarini h a m  m ustaqillik u ch u n  
kurash g a u n d a d i.  1919 yil  17 m a rtd a  N ik o lsk -U ssu riy sk d a  tuzilgan 
Koreya  m illiy  kengashi,  Koreya  m ustaqilligi  D eklaratsiyasini  n ash r 
etd i  va o m m aviy n am oyishga  to'pladi.  18 m a rtd a  b u n d a y  nam oyish 
V ladivostokda  ham   bo'lib  o'tdi.  M anjuriyadagi  m iting va nam oyish- 
larda  600  m in g   atrofidagi  o m m a  ishtirok  etdi.  Y aponiyaning  o 'z id a 
ishlovchi koreys ishchilarining h a m  o m m aviy ish tashlashlar b oshlan­
di.  1919  yil ap reld a  S hanxaydagi em ig ran t g u ru h la r em igratsiyadagi 
M uvaqqat  h u k u m a tn i  tuzdilar.  U   K onstitutsiyani  tayyorladi,  u n d a  
m onarxiyadan  voz  kechilib,  Koreya  R espublika  d eb  e'lo n   qilindi. 
M anjuriyada  m uvaffaqiyatli  u ru s h   h arakatlarini  "Shim oliy  arm iya 
bosh q arm asi"  ("P u n n o g u n   chonso",  k o m an d ir  Kim  C hva  Chjin)  va 
"M ustaqillik  arm iyasi"  ("T onnipkun",  k o m an d ir  Xon  Bom do)  kabi 
qo'zg'olonchi  otry ad lar  olib bordilar.  1920  yilda  u sh b u   otry ad lar  Po- 
n o d o n  va C hxonsann qishloqlaridagi y ap o n  qism larini taslim  qildi.
M art  q o 'z g 'o lo n id a n   s o 'n g   y a p o n   h u k u m a ti  ja n d a rm -p o litsiy a  
b o sh q aru v in i  " m a d a n iy   b o sh q a ru v   d a v ri"   b ilan   alm ash tirish g a 
q aro r  qildi.  Ijtim oiy  tash k ilo tla r  -   sport,  ishchi,  ilmiy,  ad a b iy   jam i- 
yatlar  tu zish g a  ru x sat  etildi.  Lekin  v atan p a rv arlik   tashkilotlari  av- 
valg ilard ek  q a ta g 'o n g a   u ch rad i.  R uxsat b erilg an   g az e ta la r politsiya 
sen z u rasi o stid a b o 'ld i.  Bu v a q td a  b ir necha  o 'n la b   y ap o n   gazeta  va 
ju rn allari ch o p  etildi. A slida " m a d a n iy  b o sh q a ru v "  K oreyani yapon- 
la sh tirish n in g  n iq o b lan g an   shakli edi,  xolos.  K oreyaliklar b u n i  ang- 
lab y etish g an  bo'lib, b u  yangi chiqishlarga olib keldi.
1926  y iln in g   iy u n id a,  y a 'n i  K oreyaning  so 'n g g i  im p erato ri 
Sunchjon  d afn   etilgan  k u n i  talab alar  n am o y ish i  politsiya  to m o n i­
d a n   tarq a tib   yu b o rild i.  1929  yil  3  n o y a b rd a   esa  y ap o n larg a  q arsh i 
q o 'z g 'o lo n  K vanju sh a h rid a  avj oldi. T alab alam in g  sh id d a tli chiqish- 
lariga ah o lin in g  b o sh q a  qatlam lari h a m  q o 'sh ilg a n  bo'lib, q o 'z g 'o lo n  
b u tu n  K oreyani q a m ra b  oldi. 1930 y ild a talab alar isy o n id a 194 o 'q u v  
y u rtla ri q a tn ash g a n ,  ishtirokchilar soni esa 54 m in g  k ish id a n  o rtiq n i 
tashkil  etgan.  U m u m a n   olg an d a,  2 0 -y illard a  ish ch ilam in g   d oim iy 
n am o y ish lari va  ish  tash lash lari  h a m d a   d e h q o n la r va  ta la b a la m in g  
chiqishlari q a y d  etilgan. M ustam lak ach ilarg a q arsh i terro ristik  h a ra ­
k a tla r h a m   d a v o m   etgan.  Kim   Ik San y a p o n   g e n e ra l-g u b e rn a to rlig i 
binosini,  Kim  S an  O k  esa  politsiya  uch astk asin i  p o rtlatib   y ubordi.

---

1 0 6  
V II  Bob.  M U S T A M L A K A   D A V R I.  K O R E Y A   U R U S H I V A  K O R E Y A N IN G   B O 'L IN IS H I
Sok C h ju d a sh a rq  m u stam lak ach ilig i  b o 'y ic h a  b o sh q a rm a  b o sh lig 'i 
o 'ld irild i.  1932 yili esa Yun  Bon  Gil S han x ay d ag i y a p o n  am ald o rlari 
g u ru h i u stig a b o m b a uloqtirdi.
1931 yil Y aponiya M anjuriyaga b o stirib  kirdi. B u n d an  keyin Yapo­
niya " m a n ju r-k o re y s m ajm u asin i" -O s iy o n in g  keyingi istilosi u ch u n  
p la tsd a rm   tu zish g a  kirishdi.  "G eneral  T anaka  m e m o ra n d u m i" g a  
k o 'ra  (1927 y.  25 iyun), Y aponiyaning z a b t etilad ig an  n ish o n i M anju­
riya,  Xitoy,  M o 'g 'ilisto n ,  H in d isto n ,  M ark aziy   O siyo,  R ossiya  U zoq 
S harq va  b archa T inch  okean  h av z alari  b o 'lg an .  Y aponiyaning  reja- 
sid a  K oreya  asosiy  k o n tin en tal  p la tsd a rm   sifatida  qaralib,  m a m la ­
k a td a  h arb iy  ah a m iy a tg a ega b o 'lg a n  korxonalar, yirik m etallurgiya, 
kim yo  za v o d la ri  va  elek tro stan siy alar  qu rila bosh lad i.  M ustam laika 
san o a tlash tirish   n o m in i  o lg an  k o n -r u d a  ishlari  va  k o m m u n ik a tsiy a 
tizim i rivojlantirildi.
1937 yilda  X itoy-Y apon u ru sh i boshlandi.  1940  yilda  G erm aniya, 
Italiya va Yaponiya o 'rta sid a harbiy ittifoq to 'g 'risid a p a k t im zolanadi. 
1941  yilning  y ozida  Yaponiya  o 'z   qo'shinini  H indixitoyning janubiy 
qism iga  olib  kiradi.  1941  yilning 7 noyab rid a  y ap o n lar A m erika  h a r­
biy bazasi  P yorl-X arbom i b o m b ard im o n   qiladi. K eyin esa  u lar Filip- 
pin,  G onkong,  M alayziya,  Indoneziya,  Birm a  va A vstraliyadan  uzoq 
b o 'lm ag an   q ator orollam i  zabt etdi.  Y aponlar q o 'l o stid a 400 m ln.  at­
rofidagi  aholiga  ega b o 'lg an   10  m ln.  k m 2  ga  teng ju d a  katta  h u d u d  
bo'lgan.  B unday katta  h u d u d  u stid an  n azo ratn i u sh lab   turish  u ch u n  
yirik va  ayni  p a y td a   sodiq  ishchi  va  harbiy  resurslar  z a ru r  edi.  Shu 
bois Yaponiya k oreyslarning o m m aviy ra v ish d a assim ilyatsiyalashis- 
hi  u c h u n   barcha  choralarni  ko'rdi.  1937  yilda  koreyslarga  sintoizm  
(yaponlarning dini) m ajburiy kiritildi va barcha jam oat joylarida faqat 
y ap o n  tilida  so'zlashish to 'g 'risid a   farm on chiqdi (k im d a-k im  yapon 
tilini bilm asa,  tarjim on x izm atidan foydalanishi sh art edi).  1938 yilda 
koreys  tilini  dastlab  o 'rta   m aktablarda,  keyinchalik  esa  boshlang'ich 
m aktablarda  h am   o'qitish  taqiqlandi.  1940  yilda  koreyscha  familiya- 
lam i  yaponcha  fam iliyalarga  m ajburiy  alm ashtirish  kom paniyasi 
boshlandi.  Shu  yili koreys  tilida  chiqadigan  ikkita yirik gazeta  "C h o ­
son ilbo" va "Tona ilbo" yopildi. 1942 y ild an  esa b archa o 'q u v  yurtlari- 
d a o 'q u v ch ilar y ap o n  tilida so'zlashishi, o'qishi va yozishlari sh art edi.
1939  y ild an   k o rey slar  Saxalin  oroliga,  Y aponiyaga  va  J a n u b i- 
S harqiy  O siyodagi  y a p o n   m u stam la k alarig a  d astlab   yollash  asosi­
da, keyinchalik esa m ajb u riy  ishchi kuchi sifatid a y u b o rila boshladi.

---

V II  Bob.  M U S T A M L A K A   D A V R I.  K O R E Y A   U R U S H I  V A   K O R E Y A N IN G   B O 'L IN IS H I
1 0 7
Politsiya  o try a d la ri k o rey s q ish lo q larid a  m ax su s  q u rsh o v la r u y u sh - 
tirdi.  1942  y ild a  koreys  yoshlari  h arb iy   ta 'lim n i  m a x su s  joylarda 
olishlari  sh artlig i  to 'g 'ris id a   farm o n   chiqdi  (1943  y ild a  120  m ing 
atro fid ag i  k o rey slar  y a p o n   arm iy asid a  x izm at q ilish  u c h u n   tayyor- 
g a rlik d a n   o 'tk azild i).  1944  y iln in g   y a n v a rid a n   b o sh lab   arm iyaga 
kollej  o 'q u v c h ilari  h a m   chaqirila  b o sh lan d i.  Q izlar  va  y osh  ayol­
lar  esa  fro n tg a  jo 'n atild i,  u   y erd a  u larn i  y ap o n   so ld at  va  ofitserlari 
sh ah v o n iy  m a q sa d la rd a  foydalaniluvchi q u lla rg a  a y lan tirish d i (tu r­
li  m a 'lu m o tla rg a   k o'ra,  140  m in g d a n   180  m in g   n afarg a ch a  koreys 
ayollari b u n d a y   ishlar q u rb o n ig a  aylangan).
K oreys v atan p a rv arla rin in g  b o sq in ch ilam in g  o 'zboshim chaligi va 
zu lm ig a q arshi k u ra sh i  K oreyada va u n in g  tash q arisid a h a m   d avom  
etdi.  G archi ilgari M an ju riy ad a h a ra k a t qilgan  p artiz an lik  o tryadlari 
2 0 - yillarda sovet U zoq S harqiga k etg an  b o 'ls a -d a , 3 0 -y illam in g  ik- 
kinchi  y arm id a  Xitoy  h u d u d id a   koreys  p artiz an lari h arak atlan ish n i 
d av o m   ettirgan,  biro q   u la r Xitoy  K o m m unistik  partiyasi  to m o n id a n  
tashkil  etilgan  p artiz an lik   arm iyasi  tarkibida  b o 'lg an .  1937  yilning 
iy u n id a   Kim  Ir  Sen,  b o 'lajak   K XD Rning  ra h b ari  boshchiligida  ko­
reys  p artiz an lari  Koreya  h u d u d id a g i  Pochxonbo  qishlog'iga  y u rish  
qiladi,  u   yerda  u la r  y ap o n   m uassasalariga  h u ju m   u y u sh tirish ad i. 
1940 yilda  K oreya  M u v aq q a th u k u m a tin in g  m u staqillik arm iyasi ba- 
za sid a  T iklanish  arm iyasi  ("K vanbokkun")  shakllangan.  1941  yilda 
u   Y aponiya  va  G erm aniyaga  qarshi  u ru sh   e'lo n   qiladi  va  X itoydagi, 
H in d isto n   va  B irm adagi  yapo n larg a  q arsh i  k u ra sh   olib  bo rad i.  Ko­
re y ad a  m axfiy  tashkilotlar  tashkil  etiladi,  koreys  ishchilari  n afaq at 
ish  tashlashlarni,  balki  C |o'pom vchilikni  h a m   u y u sh tirad i.  M asalan, 
1942 yilda ishchilar C h ech ju d o d ag i y ap o n  h a rb iy -h a v o  b az asid a 4 ta 
a n g a m i yoqib y u b o rg an ,  70 ta atrofidagi  sam olyotni,  ikkita sistem a- 
ni  y o 'q  qilgan  va  140  d a n  ortiq y ap o n  u ch uvchilari  va  m exaniklarini 
o 'ld irg an .  1943 y ild a X veryondagi k o 'm ir koni p o rtlatilg an  va C hon- 
ju d ag i h arb iy  zav o d  yoqib yuborilgan. Q o 'z g 'o lo n ch ilar y ap o n  eshe- 
lonini  safd an   chiqaradi,  tra n sp o rt y o 'llarid a p o rtlash lar u y u sh tirad i.