V. S. Raxmanova

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
O‘RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIMI MARKAZI
V. S. RAXMANOVA
DЕFЕKTOLOGIYA ASOSLARI
(korreksion pedagogika)
Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma
Ikkinchi nashr
TOSHKЕNT
«NISO POLIGRAf»
2017

---

UO‘K: 616.89(075)
KBK 74.3
R 11
Raxmanova V.S.
Defektologiya  asoslari  (korreksion  pedagogika).  Kasb-hunar 
kollejlari  uchun  o‘quv  qo‘l lanma.  / V. S.  Raxmanova.  O‘zR  Oliy  va 
o‘rta-maxsus  ta’lim  va zirligi,  O‘rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi 
markazi. – T.: «Niso Poligraf». – 168  b.
UO‘K: 616.89(075)
KBK 74.3
T
aqrizchilar:
Rasulova Muhabbat – 
MMXQTMORO‘MM, p.a.n., dotsent,
Umarova Zuhra – 
MMXQTMORO‘MM metodisti.
Mazkur o‘quv qo‘llanma Pеdagogika kollеjining «Maktabgacha ta’lim 
yo‘nalishi»da  bilim  oluvchi  o‘quvchilar  uchun  Oliy  va  o‘rta  maxsus, 
kasb-hunar ta’limi O‘quv-mеtodik Birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashti-
ruvchi  Kеngashning  05.05.2010-yildagi  1-sonli  qaydnomasi  bilan 
tasdiqlashga tavsiya etilgan va O‘zOO‘MTVning 234-sonli buyrug‘i bilan 
17.06.2010-yil da tasdiqlangan kasb-hunar kollеjlari uchun «Dеfеktologiya 
asoslari» fanidan O‘quv dasturi asosida yaratilgan.
O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi ilmiy-metodik 
Kengashi tomonidan nashrga tavsiya etilgan
ISBN 978-9943-375-77-2
 
© V. Raxmanova, 2017
 
© «Niso Poligraf», 2017

---

3
MUQADDIMA
O‘zbekiston  Respublikasi  davlat  mustaqilligining  birinchi 
yilla ridan  boshlab  «O‘zbekiston  Respublikasining  Konstitut-
siyasi», «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni, «Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturi» va boshqa bir qator qonunlar asosida yaratilgan malakali 
kadrlar  tayyorlash  tizimi  o‘zining  strategik  maqsadlariga  ega 
ekanligini isbotlab berdi.
2017–2021-yillarda  «O‘zbekiston  Respublikasini  rivojlanti-
rishning  beshta  ustuvor  yo‘nalishi  bo‘yicha  harakatlar  stra-
tegiyasi»da  hamda  «Xalq  bilan  muloqot  va  inson  manfaatlari 
yili»  Davlat  dasturida  belgilangan  vazifalarni  amalga  oshirishda 
O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  Shavkat  Mirziyoyev  29-
dekabr  kuni  imzolagan  «2017–2021-yillarda  maktabgacha  ta’lim 
tizimini  yanada  takomillashtirish  chora-tadbirlari  to‘g‘risida»gi 
qarori  muhim  ahamiyatga  ega.  Maktabgacha  ta’lim  sifatini 
oshirish, maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarni maktabga 
sifatli  tayyorlashni  tubdan  yaxshilash,  ilg‘or  xorijiy  tajribani 
hisobga  olgan  holda  bolalarni  har  tomonlama  intellektual, 
axloqiy,  estetik  va  jismoniy  rivojlantirish  sharoitlarini  yaratish; 
ta’lim-tarbiya  jarayoniga  jahon  amaliyotida  keng  qo‘llaniladigan 
zamonaviy  ta’lim-tarbiya  jarayoniga  jahon  amaliyotida  keng 
qo‘llaniladigan  zamonaviy  ta’lim  dasturlari  va  texnologiyalarini 
joriy  etish  kabilar  Dasturning  asosiy  maqsadli  vazifalari 
va  yo‘nalishlari  sifatida  alohida  ajratib  ko‘rsatilgan.  Ushbu 
masalalarni  hal  etishda  maktabgacha  ta’lim  muassasalarining 
xodimlari  kompetentligi  muhim  ahamiyatga  ega.  Qo‘yilgan 
hozirgi  davr  talablaridan  kelib  chiqqan  holda  rivojlanishida 
nuqsoni  bo‘lgan  bolalarni  ham  jamiyatning  faol  a’zolariga 

---

4
aylantirish  lozim.  Buning  uchun  maxsus  segregatsion  hamda 
integratsiyalashgan,  inkluziv  shakldagi  ta’lim  sohasiga  yetuk 
mutaxassislar tayyorlash talab etiladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalar bilan ishlaydigan mutaxassislar, 
ota-onalar,  jamoatchilik  jismoniy  yoki  ruhiy  rivojlanishida  nuq-
soni  bo‘lgan  alohida  yordamga  muhtoj  bolalar  haqida  to‘g‘ri 
tushun chaga ega bo‘lib, ularni umumta’lim maktablarida me’yor-
da  rivojlangan  tengdoshlari  orasida  hamma  qatori  o‘qishini 
ta’minlashlari lozim.
«Defektologiya  asoslari»  qo‘llanmasini  yaratishda  korrek-
sion  pedagogikaga  oid  tiflopedagogika,  surdopedagogika,  oligo-
f renopedagogika,  logopediya  fanlari  bo‘yicha  ma’lumotlar 
tahlil  etildi,  jismoniy  yoki  ruhiy  rivojlanishida  nuqsoni  bo‘lgan 
bolalar  haqidagi  zamonaviy  ma’lumotlar,  turli  kamchiliklarning 
kelib  chiqish  sabablari,  o‘ziga  xos  xususiyatlari,  ular  bilan  olib 
boriladigan korreksion, kompensatsiya ishlarining mazmuni yori-
tildi.  Maktabgacha  ta’lim  muassasasida  va  maktabda  boladagi 
ulgurmovchilikning oldini olish, bartaraf etish shakl va usullari, 
ixtisoslashtirilgan  ta’limga  jalb  etiladigan  bolalarni  saralash, 
tashxis  qo‘yish,  tibbiy-pedagogik,  kasb-hunarga  yo‘naltiruvchi 
tashxis markazi faoliyati haqidagi ma’lumotlar keltirilgan.

---

5