V. R. Xaydarov, N. A. Djabbarov

SG 30 yolg„on qaynoq yuzada granulyasiyalash qurilmasi 
1-
rama; 
2-
ventilyator; 

---

58 
3-
rezervuar 
4-
telejka; 
5-
pnevmotsilindr; 
6-
forsunka; 
7-
filtr; 
8-
aralashtiruvchi moslama; 
9-
nazorat qilib turuvchi to„siq 
10-
havo filtri; 
11-
bog„lovchi moddani dozalarga bo„lib beruvchi nasos; 
12-
kalorifer qurilma; 
13-
bog„lovchi modda solingan bak; 
14-
to„r panjara; 
15-
shiber; 
16-
mahsus klapan; 
Qurilma silindr shakliga ega bo„lib, uning ishchi qismiga granula 
tayyorlanishi kerak bo„lgan massa (dori va yordamchi moddalar aralashmasi) 
solinadi. Qurilmaning yuqori qismidan katta bosim ostida maqsadga muvofiq 
bog„lovchi modda purkaladi. Qurilmaning g„alvirsimon tubidan esa ma‟lum 
haroratgacha isitilgan va filtralgan havo belgilangan bosim ostida yuboriladi. 
Moddalar zarrachalari xavoda muallaq holatda suzib yurishi natijasida “yolg„on 
qaynoq yuza” hosil bo„ladi. Zarrachalar bog„lovchi modda zarrachalari bilan yupqa 
qatlam hosil qilib, ketma-ket boshqa zarrachalar bilan to„qnashib kattalasha boradi. 
Hosil bo„lgan donachaning massasi berilayotgan havo zichligini engish 
darajasigacha ortganidan so„ng qurilmaning tubida yig„iladi Birikishga ulgurmagan 
mayda zarrachalar esa qurilmaning yuqori qismida siklonga duch keladi va ishchi 
qismga qaytariladi. Jarayon esa shu tariqa davom etadi. 

---

59 
“YOlg„on qaynoq yuza”da granula tayyorlashning zamonaviy 
ko„rinishi 
Quruq usulda granulyasiyalash 
Quruq usulda granulyasiyalash granula tayyorlanishi lozim bo„lgan dori 
moddasi yoki uni yordamchi moddalar bilan hosil qilgan aralashmasini fizik 
kimyoviy xossalariga qarab tanlanadi, ya‟ni agar ular namlik ta‟sirida biron-bir 
o„zgarishga uchrasa quruq usulda granulyasiyalashga o„tiladi. 
Quruq 
usulda 
granulyasiyalashning 
asosiy 
texnologik 
bosqichlari 
quyidagilardan iborat: 
-
dori moddalari va yordamchi moddalarni aralashtirish;
-
ixchamlashtirish yoki yaxlit bir jism holiga keltirish; 
-
maydalash; 
-
elash; 
-
upalash; 
-
aralashtirish. 
Quruq usulda granulyasiyalashda zarrachalarda aglomeratsiya jarayoni 
bo„lib o„tadi. Uning mexanizmi quyidagi ikki bosqichda boradi: 
Birinchi bosqichda molekulyar, elektrostatik va tortishuv (magnit) kuchlari 
asosida, turli tabiatga ega bo„lgan zarrachalar bir-biri bilan tortishishadi. Natijada 
zarrachalarni o„zaro bog„lanishi hisobiga shakllanish yuzaga keladi. So„ng 
kapillyar kuchlar ta‟siri yuzaga chiqadi. 
Ikkinchi bosqichda zarrachalar orasida o„zaro ko„priklar hosil bo„lishi 
hisobiga aglomeratsiya jarayoni yuz beradi. Natijada zarrachalar etiladi, bunda 
eruvchan moddalarning qisman suyuqlanishi yoki kristallanishi sodir bo„ladi. 
So„ng kimyoviy reaksiyalar, bog„lovchi moddalarning qotishi yoki erimaydigan 
moddalarning kristallizatsiyasi hisobiga zarrachalar o„rtasida qattiq ko„priklar hosil 
bo„lishi kuzatiladi.

---

60