V. R. Xaydarov, N. A. Djabbarov

DORI VOSITALARI ISHLAB CHIQARISHNI
TASHKIL QILISH ASOSLARI 
Ishlab chiqarish yoki ishlab chiqarish jarayoni
– tayyor dori vositalarini 
ishlab chiqarish operatsiyalarini ya‟ni xom ashyo, birlamchi o„rov, yorliqlash 
materiallari va qo„shimcha, yarim tayyor mahsulotlarni sotib olishdan to ularni 
tayyorlash, o„rash, sotishga ruhsatnomalar olish, saqlash, transportirovkalash va 
tayyor mahsulot sifatini nazorat qilish kabi ishlarni o„z ichiga olgan tamoillardir. 
Ishlab chiqarish jarayoni albatta qat‟iy nazorat ostida olib boriladi. U tayyor 
mahsulot sifatini me‟yoriy hujjat talablariga mosligini ta‟minlash uchun 
chiqarilayotgan mahsulotni ishlab chiqarish jarayonini kuzatish maqsadida tegishli 
texnologik ko„rsatkichlariga o„zgartish-to„g„rilashlarni kiritishni bosqichma-
bosqich nazorat qilish turlarini amalga oshirish. Atrof muhit va jihozlar tozaligi 
nazorati ishlab chiqarish jarayoni nazoratining bir qismi hisoblanadi. 
Ishlab chiqarish o„z navbatida ishlab chiqarishga taalluqli bo„lgan me‟yoriy 
hujjatlar asosida olib boriladi. Ishlab chiqarish hujjatlari, ishlab chiqaruvchi 
tomonidan tayyorlangan, dori vositasi ishlab chiqarish va/yoki nazorati jarayonida 
mazkur joyda, shuningdek unga tutashgan va qo„shni binolarda shunga bog„liq 
ishlar aks ettirilgan, GMP talablariga javob beradigan maxsus va aniq 
ma‟lumotlarni saqlovchi hujjat. Agar mazkur joyda dori vositasini ishlab chiqarish 
yoki nazoratining faqat bir qismi bajarilsa, ishlab chiqarish joyi bo„yicha hujjatlar 
to„plamida bajarilgan qismi(masalan, joylash, tahlil va b.) aks ettirilishi lozim.
 
Dori vositalari ishlab chiqarish 
Ishlab chiqarish korxonasining bosh plani 
Bino va xonalarning joylanishi, loyihalanishi va qurilishi ishlab chiqarish 
operatsiyalarini bajarish uchun mo„ljallangan bo„lishi, shuningdek ishlab 
chiqarishda kelib chiqish ehtimoli bo„lgan xatoliklar bo„lmasligini ta‟minlashi 
kerak. Xonalarni ishga tayyorlash va ularni ish holatinita‟minlab turish, tayyor 
mahsulot sifatiga salbiy ta‟sir ko„rsatuvchi har tomonlama kontaminatsiya, chang 
va boshqa iflosliklar to„planishlarni yuq qilish imkoniyatini berishi kerak. 
Dori vositalari ishlab chiqariladigan xonalarni pestitsid va gerbitsidlar ishlab 
chiqarish uchun foydalanish qat‟iyan man etiladi. 
Farmatsevtika korxonalari bitta yoki bir nechta ishlab chiqarish binolarida 
joylashishi lozim. Uning kattaligi, loyihasi va joylashishi ishlab chiqarish 
jarayonlarini ratsional tarzda bajarilishi ta‟minlanishi kerak. 
Ishlab chiqarish binolari, inshootlar va xonalar amaldagi qurilish me‟yorlari 
va qoidalari (QMvQ)ga, tibbiyot sanoati korxonalarini loyihalashtirish va qurish 
bo„yicha yo„riqnoma hamda ushbu hujjat talablariga mos ravishda loyihalanishi 
lozim. 
Ishlab chiqarish binolari changlanish va ifloslanishni oldini oladigan, hamda 
hasharotlar va hayvonlar kira olmaydiganqilib loyihalanishi va qurilishi kerak. 
Ishlab chiqarish binosidagi xonalar joylashishi shunday rejalashtirilishi 
kerakki, ular quyidagilarni ta‟minlashi lozim: 
-
texnologik bog„liq, xonalar o„rtasidagi masofalar o„ta qisqa.bo„lib, 
jarayonlar uzluksizligini ta‟minlash; 

---

11 
-
odamlar o„tish va texnologik oqimlarni o„zaro kesishini oldini olishi; 
-
iloji boricha tozalik bir xil darajasisi bir xil bo„lgan xonalar yaqin 
joylashishi; 
-
birlamchi xom ashyolarning xar xil turi va seriyalari, yarim tayyor 
mahsulotlar hamda tayyor dori vositalarini o„zaro aralashib ketishining oldini olish 
maqsadida, jihozlar va materiallarni oqilona joylashtirish; 
- sanitariya-gigiena rejimi shartlariga to„larioya qilish; 
- ishlab chiqarish xonalarini omborxona va maishiy-sanitariya xonalari 
sifatida foydalanishni, xodimlar kelishini taqiqlash; 
- birlamchi xom ashyo, yarim tayyor mahsulotlar va tayyor dori 
vositalarini bino ichida hamda bitta binodan ikkinchisiga olib o„tishda 
(ifloslanishdan ) himoya qilish; 
- texnika havfsizligi hamda yong„in havfsizligi me‟yor va qoidalariga rioya 
qilish; 
- boshqa guruhdagi dori vositalarining o„zaro kontaminatsiyasi oldini olish 
maqsadida betalaktamin antibiotiklar ishlab chiqarishda alohida xonalardan 
foydalanish; 
- o„ta faol, zaharli yoki uchuvchan moddalar ishlab chiqarishda alohida 
xonalardan foydalanish;