V. M. Karimovaning umumiy tahriri ostida. Toshkent



Download 2,51 Mb.
Pdf ko'rish
bet405/410
Sana11.01.2022
Hajmi2,51 Mb.
#350893
1   ...   402   403   404   405   406   407   408   409   410
Bog'liq
Psixologiya

Psixik  jarayonlar
  –  u  yoki  bu  psixik  maxsult  va  natijalarni  (psixik  obrazlar,  xolatlar, 
tushunchalar, xissiyot va x.k.) xosil qiluvchi, shakllantiruvchi va rivojlantiruvchi jarayon. 
Psixologiya
  –  odamning  obyektiv  borliqni  sezgi,  idrok,  tafakkur,  tuyg’u-hissiyot  va  boshqa 
psixik xolatlar orqali aks ettirish jarayonini o’rganadigan fan. 
Psixik  holatlar
  –  psixik  hayot  shakllari,  diqqat,  hissiyot,  iroda  jarayonlariga  aytiladi.  P.H. 


 
289 
(xushchaqchaqlik, ruhlanish, siqilish, ziyraklik, qat’iylik, tirishoqlik v.b.) shaxslarda ma’lum 
darajada barqaror bo’lib, ularning muayyan xususiyatiga ham aylanib qoladi. 
Pilotaj tadqiqot
 – tadqiqotning muammoli izlovchi turi, asosiy tadqiqotgacha o’tkaziladigan va 
soddalashtirilgan shakli. 
Psixodiagnostika
  –  shaxsning  individual-psixologik  xususiyatlarini  aniqlovchi  va  o’lchashni 
ishlab chiquvchi psixologiya usuli. 
Psixologiya  metodlari
  –  psixik  xodisalarni  va  ularning  qonuniyatlarini  ilmiy  tomondan 
o’rganishning asosiy yo’l-yo’riq va usullari. 
Psixokorreksiya
  –  shaxsning  psixik rivojlanishidagi kamchiliklarni tuzatish usullarini 
qo’llash 
jarayoni. 
Psixologik
  xizmat  –  psixologiyani  amaliyotda  qo’llash  tizimi.  U  turli  sohalarda  diagnostika, 
konsultasiya, ekspertiza vazifalarini bajaradi. 
Psixologik  maslahat  – 
shaxsning turli darajadagi o’z muammolarini yakka tartibda psixolog 
bilan tahlil etishiga qaratilgan psixologik xizmat turi.   
Polilog
 – guruh ichidagi munozara bo’lib, barcha ishtirokchilar faoolashuvi kuzatiladi. 
Perseptiv tomon 
– shaxslararo munosabatlarda tushunish, his etish, idrok etishga qaratilgan 
jarayon. 
Professiografiya
  –  mehnat  subyektining  faoliyat  tarkiblari  (uning  mazmuni,  vositalari, 
sharoitlari,  tashkilot)  bilan  o’zaro  munosabati  va  bog’liqligini  o’rganish  va  aniqlashga 
qaratilgan kompleks metod. 
Professiogramma – 
 kasbning turli obyektiv xarakteristikalarining tasnifi. 
Psixogramma – 
 faoliyatning psixologik xarakteristikalarining tasnifi. 
Rigid
 shaxs – shaxsning bir faoliyat turidan boshqasiga o’tish va moslashish imkoniyatining 
past darajada kuzatilishi. 
Rasmiy
  –  odamlarning  birgalikdagi  faoliyatlarida,  ijtimoiy  rollar  taqsimotida  mavqye, 
martabaning inobatga olinishi 
Real
 – birgalikdagi faoliyat jarayonida bevosita muloqot amalga oshishi imkoniyati.  
Referent guruh
 – shaxsning har tomonlama ishongan, o’ziga yaqin tutgan guruhi. 
Sangvinik 
–  temperament  turlaridan  bo’lib,  chaqqon,  harakatchan,  taassurotlari  tez 
o’zgaradigan, boshqalarga nisbatan dilkashlik, mehribonlik xislatlari bilan xarakterlanadi. 
Sanoat  psixologiyasi
  –  sanoat  va  ishlab  chiqarishda  turli  yuzaga  keladigan  muammo  va 
xolatlarni psixologik va ijtimoiy omillarini tahlil qilib olishga qaratilgan xizmatlari turi. 
Simpatiya
 – bir kishida boshqasiga nisbatan kuzatiladigan moyillik va yoqimlilik hislarining ichki 
namoyon bo’lishi.  
Sosiologiya
  –  jamiyatda  yuz  beradigan  turli-voqyea-xodisalarni  va  o’zaro  munosabatlarni 
o’rganishga qaratilgan fan. 
So’rov
  –  asosiy  metodlardan  biri  bo’lib,  nutq  muloqoti  yordamida  bevosita  yoki  bavosita 
ma’lumot olinadi. 
Ta’lim  maskanlari  psixodiagnostikasi 
–  shaxsni  ta’lim  tizimda  qobiliyati,  iqtidori,  iste’dodini 
aniqlab olish maqsadida olib boriladigan psixologik xizmat turi. 
Test
  –  sinaluvchini  tekshirish  jarayonida  maxus  qo’llaniladigan  metodlardan  biri  bo’lib,  bu 
metod orqali aniq bir psixologik xususiyat aniqlanadi. 
Tushuncha
  –  narsa  va  xodisalarning  muhim  belgi  va  xususiyatlarini  bitta  so’z  yoki  so’zlar 
guruhi bilan ifodalashdan iborat tafakkurning mantiqiy shakli. 
Tushunish 
–  biror  narsaning  ma’nosi  va  ahamiyatini  anglash  qobiliyati,  asosiy  erishilgan 


 
290 
natijasi. 
Tahlil
 – tafakkur qilish usuli, bunda murakkab obyektlar qismlarga bo’linib o’rganiladi. 
Taqqoslash 
– narsa va xodisalar o’rtasidagi o’xshashlik va tafovutlarni aniqlashga asoslangan 
fikrlash operasiyasi. 
Trening
 – mashq qilmoq, guruxlarda muloqotning samarali tashkil etish usuli bo’lib, shaxsning 
muloqotga o’rgatish va obro’li bo’lishini rivojlantirish maqsadida o’tkaziladi. 
Temperament
 – shaxsning individual-psixologik xususiyatlari majmui bo’lib, u kishida faoliyat 
va xulq-atvorning dinamik va emosional tomonlari bilan xarakterlanadi. 
Tobe
 shaxs – muloqot va boshqa jarayonlarda shaxsda ko’nikuvchanlik, boshqa kishilarga 
bog’liqlik, fikriga bo’ysunish xususiyatlarining tarkib topishi.  
Umumlashtirish
 – voqyelikdagi narsa va xodislarni umumiy va muhim belgilariga qarab fikran 
birlashtirishdan iborat tafakkur jarayoni. 
Uyushganlik
 – guruh a’zolarining bir-birlarini yaxshi bilishlari, bir-birlarining dunyoqarashlari, 
hayotiy prinsiplari, qadriyatlarini anglashlari. 
Ustanovka
 – yo’nalish, kishining tevarak-atrofdagi odamlarga va obyektlarga nisbatan qanday 
munosabatda  bo’lish,  ularni  idrok  qilish,  ularga  baho  berish  va  ularga  nisbatan 
harakatining tayyorlik xolati. 
Faoliyat
 – insongagina xos, ong bilan boshqariladigan ehtiyojlar tufayli paydo bo’ladigan va 
tashqi olam bilan kishining o’z-o’zini bilishga, uni qayta qurishga yo’naltirlgan faolligi. 
Faollik
  –  tirik  materiyaning  umumiy  xususiyati,  tevarak  muhit  bilan  o’zaro ta’sirda bo’lishida 
namoyon bo’ladi. 
Flegmatik
  –  temperament  turlaridan  biri  bo’lib,  harakatlar  sekinligi,  barqarorligi,  emosional 
xolatlarning tashqi ko’rinishlari kuchli emasligida namoyon bo’ladi. 
Xarakter
  –  kishidagi  barqaror  psixik  xususiyatlarining  individual  birligi  bo’lib,  shaxsning 
mehnatga, narsa va xodisalarga, o’ziga va boshqa kishilarga munosabatlarida namoyon 
bo’ladi. 
Harakat
  –  maqsadga  muvofiq  yo’naltirilib,  ongli  ravishda  amalga  oshiriladigan  harakatlar 
yig’indisi. H. Ongli faoliyatning tarkibiy qismlari va motivlaridan biridir. 
Xulosa  chiqarish
  –  tafakkurning  mantiqiy  shakllaridan  bo’lib,  bir  qancha  xukmlar  asosida 
ma’lum xulosa chiqariladi. X.ch. induktiv, deduktiv va analogik turlarga ajratiladi. 
Xolerik
 – temperament turi bo’lib, xissiyot jo’shqinligi, kayfiyatning tezda o’zgarishi, hissiyotning 
muvozanatsizligi va umuman harakatchanligi bilan ajralib turishi xosdir. 
Shaxs – 
ijtimoiy munosabatlarga kiruvchi va ongli faoliyat bilan shug’ullanuvchi betakror odam. 
Shaxs ijtimoiylashuvi - 
inson tomonidan ijtimoiy tajribani egallash va hayot-faoliyat jarayonida 
uni faol tarzda o’zlashtirish jarayonidir. 
Shaxslararo  munosabat  – 
muloqot  jarayonidagi  o’zaro ta’sir etish natijasida ro’y beradigan 
ijtimoiy-psixologik hodisalar

Shakllar – 
bevosita va bavosita tur bo’lib, yuzma-yuz yoki vosita orqali amalga oshishi ko’zda 
tutiladi. 
Shakllanganlik
 - odamlarning nima uchun jamoalarda ishlashi, odamlar ichida bo’lishi bilan 
bog’liq psixologik jarayon. 
Shartli
 – odamlarning turli belgi, faoliyat shakllariga ko’ra biror guruhga taalluqli deb qarash. 
Emosiya
  –  odam  va  hayvonlarning  subyektiv  ifodalangan  ichki  va  tashqi  qo’zg’oluvchilar 
ta’siriga javob reaksiyasi. 
Egosentrizm – 
men, markaz ma’nosida individualizm va egoizmning eng tuban turi. 


 
291 
Ekstrovert shaxs
 – shaxsning xar qanday sharoit va xolatlarida o’z ichida kechayotgan fikrlarini 
bayon etish ehtiyojining yuqoriligi.  
Empatiya
 – boshqa odamlarning psixik holatini tushunish qobiliyati. 
O’qish
 – shaxsning bilim va faoliyat usullarini egallashga hamda uni mustahkam esda saqlab 
qolish jarayoni. 
O’yin
  –  faoliyat  turlaridan  biri  bo’lib,  bolalarning  kattalar  faoliyatini,  ish  harakatlarini  aks 
ettirishda ifodalanadigan va atrofni bilishga qaratilgan faoliyatdir. 
Qobiliyat
  –  shaxsning  ma’lum  faoliyatidagi  muvaffaqiyatlarini  va  osonlik  bilan  biror faoliyatni 
egallay olishini ta’minlaydigan individual psixologik xususiyati. 
Qiziqish
 – shaxsning o’zi uchun qimmatli va yoqimli narsa yoki xodisalarga munosabati. 
 


 
292 

Download 2,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   402   403   404   405   406   407   408   409   410




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish