V. M. Karimovaning umumiy tahriri ostida. Toshkent

Siyosat sohasidagi psixologiya 
 
Har bir davr o’z kishilari ongida beixtiyor siyosiy ongni shakllantiradi va odamlar uning 
tamoyillariga bo’ysunadilar. Siyosat borasidagi psixologik masalalarga psixolog aralashuvining 
zarurati har doim bo’lmasa-da, ayrim paytlarda – yirik islohotlar boshlanishi arafasida, saylov 
oldi  kompaniyalarda,  yangi  siyosiy  liderlarning  xalq  tomonidan  qabul  qilinishi  jarayonlari, 
ko’pchilik  auditoriyaga  zarur  ma’lumotlarni  yetkazish,  ijtimoiy  ustanovkalarni  o’zgartirish, 
siyosiy arboblar imidjini omma ongiga singdirish paytlarida psixologik ta’sir vositalaridan o’rinli 
foydalanish, maslahatlar berish va ayrim guruhlar e’tiqodiga ta’sir etish kerak bo’lganda kerak 
bo’ladi. 
Siyosiy sohasida ishlayotgan psixolog ishining o’ziga xos jihatlari bo’lib, unga quyidagilar 
kiradi:  
 
siyosatda psixolog aralashuvi ko’pchilik ommaga bevosita aloqador bo’lmaydi; 
 
zarurat tug’ilganda, psixolog shunday tez va ishonchli o’lchaydigan metodikalarni 
ishlatadiki,  ularning  natijalari  sir  saqlanib,  o’sha  buyurtmachi-siyosatchining  talabiga  ko’ra 
izlanishlar olib boriladi; 
 
psixolog har bir siyosatchi uchun shunday ishonchli shaxs bo’lishi lozimki, undan 
odamlarning kayfiyatlari, reaksiyalari, his-kechinmalari xususida aniq ma’lumotlar so’raladi; 

---

 
44 
 
o’ziga xos qiyinchilik shundan iboratki, jamoatchilik psixolog qiyofasida ko’pincha 
liderning bevosita “odamini” ko’rishga moyil bo’lib, liderning o’zi ham ba’zan o’ta professional 
psixologdan xadiksirab qolishi mumkin. 
Shuning  uchun  yuqorida  ta’kidlaganimizdek,  zarur paytlarda siyosiy arboblar psixolog 
xizmatiga  murojaat  qilishlari  va  undan,  asosan,  biror  jiddiy  ijtimoiy  loyihalarni  qabul  qilish 
jarayonida  yordam  berishini so’rashi mumkin. Buning uchun psixologdan jamoatchilik fikrini 
psixologik tahlil qilib berish, va shu asosda fuqarolarning ustanovkalari va kayfiyatlariga ijobiy 
ta’sir  ko’rsatuvchi  omillarni  birgalikda  ajratish  vazifasini  hal  qilishlari  mumkin.  Saylov  oldi 
kompaniyalarda  esa,  psixologning  asosiy  vazifasi  odamlarning  kayfiyatini  o’rgangan  holda 
da’vogar  imidjini  shakllantirishga,  odamlarga  yoqtirishga  sabab  bo’ladigan shaxsiy fazilatlar 
algoritmini  tuzish,  omma  oldiga  chiqishga  psixologik  tayyorlash,  raqiblarning  bahslashish 
madaniyati  va  etikasi  borasida  psixologik  yo’l-yo’riq  va  usullar  borasida  ma’lumotlar 
almashinish kerak bo’ladi. 
O’zbekiston sharoitida siyosiy psixologiyaning o’zi juda zaif rivojlangan tarmoq bo’lgani 
sababli ham uni rivojlangan davlatlar tajribasiga tayangan holda rivojlantirish davr talablaridan 
biridir.