V. M. Karimovaning umumiy tahriri ostida. Toshkent



Download 2,51 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/410
Sana11.01.2022
Hajmi2,51 Mb.
#350893
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   410
Bog'liq
Psixologiya

Psixologik eksperiment 
 
Eksperiment
ning mohiyati shundaki, aynan shu yo’l bilan bir omilning ta’siri ikkinchi bir 
omil  ta’sirini  ta’minlashi  yoki  hodisaning  ro’y  berishiga  olib  kelganligi  isbotlanadi.  Ya’ni, 
eksperiment psixik hodisalarning sabablarini aniqlash va ilmiy farazlarni isbot qilishga yordam 
beradi. Masalan, o’quvchilarning o’zlashtirish darajalari qanday omillarga bog’liq, degan savol 
paydo  bo’lsa  va  bunday  olmillardan  biri  o’quv  jarayonida  tarqatma  materiallardan  keng 
foydalanish  lozimligi  fikri  taxmin  qilinsa,  o’sha  eksperiment  sinfida  tarqatma  materaillar 
ishlatiladi,  ikkinchi  sinov  sinfda  esa  eskicha  o’qitilaveradi.  Natija  ma’lum  muddatdan  keyin 
bolalarning  o’zlashtirish  darajasi,  darsga  munosabatlari,  xotiralari  kuchi  orqali  tahlil qilinadi. 
Mana shunga o’xshash jarayonlar va sinovlar eksperiment deyiladi va hayotda va psixologik 
amaliyotda  ko’plab  murakkab  eksperimentlar  aniq  dasturlar  asosida  o’tkaziladi,  yangiliklar 
ochiladi. 
Har  qanday  eksperiment  uchun  odatda  ataylab  shunday  sun’iy  bir  vaziyat 
shakllantiriladiki, aynan shu vaziyatda tadqiqotchini qiziqtirayotgan psixik jarayon yoki hodisa 
ajratiladi,  o’rganiladi,  ta’sir  ko’rsatiladi  va  baholanadi.  Agar 
tabiiy  eksperiment
  o’sha 
qiziqtirayotgan fenomen tekshiriluvchi uchun tabiiy hisoblangan sharoitlarda (masalan, mehnat 
jarayonida, kanikulda yozgi lagerda, lisey auditoriyasida va shunga o’xshash) maqsadli tashkil 
etilib,  o’rganilsa, 
laboratoriya  eksperimenti
  maxsus  joylarda,  maxsus  asbob-uskunalar 
vositasida  ataylab  o’rganiladi.  Masalan,  diqqatingizning  xususiyatlarini  bilish  kerak  bo’lsa, 
psixologiya  laboratoriyasida  maxsus  taxistoskop  deb  atalgan  moslama  yordamida  yoki 
“Landolt xalqachalari” deb nomlangan jadvallar yordamida o’rganish mumkin bo’ladi. Hattoki, 
ijtimoiy  munosabatlar  borasida  ham  o’zaro  hamjihatlik,  liderlik  va  konformlilik  hodisalarini 
tekshirish uchun 
gruppaviy integratorlar va gomeostat
 deb nomlanuvchi moslamalar yaratilgan 
va ular yordamida guruhdagi turli xil hodisalar o’lchangan. 
Eksperiment o’tkazishning asosiy shartlaridan biri tekshirilayotgan obyektda eksperiment 
hamda nazorat guruhlarining bo’lishidir. Tadqiqotchining taxmini asosida birinchi guruhda u 
yoki  bu  o’lchovlar,  tekshirishlar,  shart-sharoitlar  kiritilsa,  nazorat  guruhi  o’sha  yangiliklar  va 
sun’iy  kiritilgan  omillar  ta’siridan  xoli  qilinadi.  Eksperiment  so’ngida  natijalar  ikkala  guruh 
misolida  taqqoslanib,  kerakli  xulosalar  chiqariladi.  Oddiy  qilib  aytilsa,  agar  maosh  mehnat 
motivasiyalaridan biri deb, uning ta’sirini o’rganish kerak bo’lsa, eksperimental guruh a’zolariga 
maoshlar  ko’paytirib  beriladi,  nazorat  guruhi  esa  eski  maoshda  qoldiriladi.  Ikkala  guruh 
a’zolarining esa kundalik ish samaralari, ishga munosabati, ishlab chiqarishdagi mahsuldorlik 
maxsus mezonlar asosida taqqoslab chiqiladi. Demak, eksperiment uchun maxsus sharoitlar 
va natijalarni to’g’ri tahlil qilish uchun professional psixologlar kerak. 


 
25 
 

Download 2,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   410




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish