V. M. Karimovaning umumiy tahriri ostida. Toshkent

Geniy, dohiy 
Talant, iste’dod 
 
Qobiliyat 
 
Iqtidor 
 
Layoqat 
 

---

 
128 
oladi.  Bunda  unga  umumiy  bilimdonlik,  hayotiy  maqsadlar,  nutq  qobiliyatlari,  tirishqoqlik, 
chidam, qiziquvchanlik kabi qator sifatlar yordam beradi. 
Maxsus  qobiliyatlar  esa  ma’lum  bir  sohada  yutuqlarga  erishish,  yuqori  ko’rsatgichlar 
berishga  imkon beruvchi sifatlarni o’z ichiga oladi. Masalan, sport sohasi bilan  buxgalterlik 
hisob-kitobi  bo’yicha  ishlayotgan  ikki  kishida  o’ziga  xos  maxsus  qobiliyatlar  bo’lmasa 
bo’lmaydi. 
Har bir qobiliyat o’zining tizimiga ega. Masalan, matematik qobiliyatni oladigan bo’lsak, 
uning  tarkibiga  umumlashtirish  malakalari,  aqliy  jarayonlarning  egiluvchanligi,  mavhum 
tafakkur qila olish kabi qator xususiyatlar kiradi. Adabiy qobiliyatlarga ulardan farqli, ijodiy xayol 
va  tafakkur,  xotiradagi  yorqin  va ko’rgazmali obrazlar, estetik xislar, tilni mukammal bilishga 
layoqat;  pedagogik  qobiliyatlarga  esa  –  pedagogik  odob,  kuzatuvchanlik,  bolalarni  sevish, 
bilimlarni  o’zgalarga  berishga  ehtiyoj  kabi  qator  individual  xossalar  kiradi.  Xuddi  shunga 
o’xshash qolgan barcha qobiliyatlarni ham zarur sifatlar tizimida tahlil qilish mumkin va bu katta 
tarbiyaviy  ahamiyatga ega bo’ladi.