V. A. Kosteckiy MÁmleket hám huqíq tiykarlarí

Mına jaǵdaydı kórip shıǵıń:
Jaǵday.
S. nı 2 aylıq sınaw múddeti menen awdarmashı sıpatında 
jumısqa  qabıl  etti.  Sınaw  múddeti  juwmaqlanıwına  eki  kún 
qalǵanda, oǵan administraciya sınaw múddetin jáne bir ayǵa 
sozıw haqqında qarar qabıl etkeni járiyalandı.
Eki  hápteden  keyin  kárxanaǵa  awdarmashı  sıpatında 
basqa  xızmetker  jumısqa  qabıl  etildi,  S.  ǵa  bolsa  ol  sınaw 
múddetine  shıdam  bermegeni  ushın  jumıstan  bosatılǵanı 
haqqında málim etildi.
Bul  jaǵdayda  miynet  nızamshılıǵı  buzılǵan  ba?  Bul  ju-
mıstan bosatıw S. huqıqların buzıw bolıp esaplana ma? Eger 
sonday bolsa, S. óz huqıqların qalay qorǵay aladı?

---

116
24-§. MIYNETKE HAQÍ TÓLEW HÁM TÁRTIP
MIYNET HAQÍ MUǴDARÍN BELGILEW
Miynet  shártnaması  shártleri  hám  miynet  nızamshılıǵına  muwapıq 
hárbir  xızmetkerdiń  miynet  haqı  onıń  jeke  miynet  úlesi  hám  miynet 
sıpatına baylanıslı. Bunda jınısı, jası, rasası, milleti hám basqalarǵa qarap 
miynet haqı muǵdarların hárqanday páseyttiriw qadaǵan etiledi.
Jumıs  islep  atırǵan  shaxstıń  tájiriybesi  yaki  onıń  lawazımı  hárbir 
adamnıń  anıq  úlesin  tolıq  belgiley  almaydı.  Sol  sebepli  miynet  ushın 
sıylıqlardıń anıq individual muǵdarları is haqınıń túrli sistemaları járde-
minde belgilenedi.
Is haqš —  xızmetkerge  atqarılǵan  jumıs  ushın  sıylıq 
sıpatında  úzliksiz  tólenetuǵın,  miynet  shártnamasında 
kelisilgen pul summası bolıp tabıladı.
Ózbekistan  Respublikasında  miynetke  haqı  tólewdiń  eki  tiykarǵı  for-
ması qollanıladı — waqıtbay hám isbay.
Waqıtbay  sistemadan  kóbinese  is  haqı  islegen  waqtınan  kelip  shıǵıp 
hám  lawazım  aylıǵına  muwapıq  jazılatuǵın  jumısshılar  miynetin  baha-
lawda paydalanıladı.
Isbay  sistemada  jumısshılar  miynetin  bahalawda  hárbir  tayarlanǵan 
ónim birliginiń sıpatına muwapıq tólenetuǵın haqı túsiniledi.
Miynet haqınıń muǵdarı jumıs beriwshi menen xızmetker ortasındaǵı 
kelisimge muwapıq belgilenedi. Bunda belgili waqıt ushın jumıs waqtı nor-
masın islep bergen hám miynet wazıypaların tolıq atqarǵan xızmetkerdiń 
miynet haqı miynet nızamları menen  belgilengen eń kem muǵdardan az 
bolıwı múmkin emes hám eń kóp muǵdarı belgili tártipte sheklenbeydi.
Miynetke  haqı  tólew  múddetleri  miynet  shártnamasın  tastıyıqlawda 
kelisip alınadı, biraq hár yarım ayda bir márteden kem bolmawı shárt.
Miynet haqınıń eń kem muǵdarına qosımsha tólemler hám ústemeler 
hám de sıylıqlar hám xoshametlew túrindegi basqa tólemler qosılmaydı.

---

117
On  segiz  jasqa  tolmaǵan  xızmetkerlerdiń  kúndelik 
jumıs  waqtı  qısqarttırılǵan  jaǵdaylardaǵı  miynetine  haqı 
kúndelik jumıs waqtı tolıq bolǵan waqıtta tiyisli topardaǵı 
xızmetkerlerge beriletuǵın muǵdarda tólenedi.
Kárxanalarda oqıwdan bos waqtında islep atırǵan oqıw-
shılardıń miynetine islegen waqtına sáykes túrde yaki islep 
shıǵarǵan ónimine qarap haqı tólenedi.