В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

Мамлакатнинг бойлиги унинг ихтиёрида бўлган олган ва кумуш билан 
белгиланлиги сабабли ташқи савдо мактаби мамлакат миллий иқгасодиётини 
мустаҳкамлаши учун куйидагиларга амал қилиш лозим, деб хисоблашган:
— ташки савдода мусбат сальдони таъминлаш — экспортнинг импортдан 
катта бўлиши мамлакатнинг олтин заҳирасини бошқа мамлакатларнинг 
олтин манбалари ҳисобига ўсишига олиб келади. Бу, уз навбатида, ички 
харажатлар, ишлаб чиқариш ва бандликнинг ошишига олиб келади;
— экспортни ошириш ва импортни камайтиришга қаратилган ташки 
савдо сиёсатини юритиш - тарифлар, квоталар ва бошқа дастаклар ёрдамида 
савдо балансининг мусбат савдо сальдосини таъминлаш;
— хомашёнинг олиб чиқилишини қаттиқ чеклаш ёки таъқиқлаш ва 
мамлакатда мавжуд бўлмаган хомашё импортидан бож увдирмаслик, чунки 
бундай чора-тадбирлар мамлакат олтин захирасининг кўпайиши ва тайёр 
маҳсулотларни паст нархлар бўйича экспорт қилиш имксниш! яратади;
294

---

— му стам лакаларнинг метрополиядан бошқа давлатлар билан ҳар 
қандай савдо алокаларини тақиклаш ва мустамлакаларни хомашё 
таъ минотчисига айлантириш.
Меркантилистлар ғоясига биноан иктисодий тизимда тўлиқ бавдликка 
эришиб бўлмайди. Шу сабабли хориждан келадиган кўшимча олтин қўишмча 
иш жойларнинг яратилишига, ишсизлик даражасининг пасайиши ва ишлаб 
чиқариш имконнятларининг кенгайишига олиб келади.
Меркантилистлар халкаро савдо назарияси ривожланишига жиддий 
улуш кушдилар. Улар халқаро савдонинг мамлакат иктисодий ўсиши учун 
аҳамиятини 
биринчи 
бўлиб 
чукур 
тахдил 
қилдилар 
ва 
унинг 
ривожланишининг муҳим моделларидан бирини ишлаб чикдилар. Улар