В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

Ҳар қандай миллий иқгасодиёт циклик ривожланади ва циклнинг 
барча фазаларини босиб ўтади. Жаҳон иқтисодиёти хам динамик 
ривожланаётган тизим сифатида циклик тебранишларга эга.
Миллий иқшсодиётларнинг циклик ривожланиши тақлили жаҳон 
иқтисодиётининг умумий ривожланиш тенденциясини кўрсатди. Бирин- 
чидан, жаҳон иқтисодиёти ва унинг алохдда соҳалари циклик 
тебранишларга 
эга, 
иккинчидан, 
жаҳон 
иқгисодиётидаги 
циклик 
тебранишлар қисқа, ўрта ва узоқ муддатли бўлиши мумкин.
Иқгисодий ривожланишдаги узоқ муддатли тебранишлар XX асрнинг 
20-йилларида ушбу ҳолатнинг мавжудлигини асослаб берган иқтисодчи 
олим Н.Кондратъев номи билан “Кондратьевнинг узун тўлқинлари” деб 
аталади.
Николай Кондратьев барча мамлакатлар ва жаҳон иқгисодиёти ўз 
ривожланишида босқичма-босқич, тахминан 40-60 йилдан иборат 
пасаювчи ва кўтарилувчи циклик даврларни босиб ўтади, деган хулосага 
келган. Уз надбатида, дунё мамлакатлари ва жахон иқгисодиёти “узун 
тўлқинлар” доирасида ўрта муддатли тебранишларга дуч келади. Ушбу 
тебранишлар ўртача 5—7 йилда такрорланиши ва узоқ цикл ичида бир неча 
марта рўй бериши мумикн.
Иқгисодчиларнинг фикрича, жаҳон икгисодиётининг ривожлани- 
шидаги бу турдаги циклик тебранишларнинг пайдо бўлиши капита- 
лизмнинг жадал суръатларда ривожланиши билан белгиланиб, цикллар- 
нинг алмашинишидаги асосий о мил ишлаб чиқаришнинг илмий-техник 
тараққиёт таъсирида ишлаб чиқариш кучларининг янгиланиши ҳисоб- 
ланади.
XVIII аср охирларидан бошлаб жаҳон иқшсодиёгининг ривож­
ланишида тўргга йирик циклик конъюнктура кузатилган (3.1.1- раем).
Биринчи тўлқин - текстиль саноати ва чўян ишлаб чиқариш.