Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
197 
dasturlarda shular ham e’tiborga olinishi kerak.Odatda ta’lim beruvchi dasturni malakali 
mutaxassislar tayorlashadi va undan yosh o‘qituvchilar foydalanadilar. Ta’lim beruvchi 
dasturlarni har bir o‘qituvchining o‘zi ham tayyorlashi mumkin. Buning uchun u o‘z ustida 
ko‘proq ishlab, yetarli tajriba orttirishi kerak. O‘z navbatida bu har bir o‘qituvchi oldiga 
qo‘yilgan asosiy vazifalardan biri hisoblanadi. Lekin ta’lim beruvchi dasturlarda o‘quv 
materiali o‘quvchilarga tushunarli, ravon tilda yaratilishi, unda so‘nggi yangiliklardan keng 
foydalanilishi va barcha didaktik tamoyillar talablari asosida tayyorlanishi kerak. 
Rasmda Ta’limda mashinali o‘qitishni qo‘llash imkoniyatlari. 
Trenajyorlar mashq qilish mashinalari bo‘lib, ular yordamida o‘quvchilarda, tanlagan 
kasblariga oid turli vazifalarni bajarishga doir malaka va ko‘nikmalarni shakllantiramiz. 
Trenajyorlar asosan mashg‘ulotni laboratoriya va ustaxonalarda olib borilganda qo‘llanladi. 
Chunki trenajyor sifatida qo‘llanilayotgan mashina yoki jihozlar statsionar xususiyatga ega 
bo‘lib, ularni auditoriyalarga ko‘chirib yurish imkoni yo‘q va ulardan foydalanish uchun 
maxsus jihozlangan xonalar bo‘lishi shart. Bugungi kunda o‘quv yurtlarida trenajyorlardan 
keng foydalanilmoqda. Bunchalik katta xarajatlar evaziga mashg‘ulotlarni mashinali 
o‘qitish asosida olib borishning boisi nimada? O‘quv ishlarining bazi bir turlari borki, ularni 
og‘zaki tushuntirish yoki ko‘rgazmali amalga oshirish bilan ko‘zlangan maqsadga erishib 
bo‘lmaydi. O‘quvchilarda kasblariga oid malaka va ko‘nikma hosil bo‘lishi uchun albatta bu 
vazifalarni o‘z qo‘llari bilan, turli mashina va jihozlarda bajarishlari kerak bo‘ladi. Bu 
vazifalarni texnologik jarayon uzluksiz borayotgan korxonalarda amalga oshirish ham 
mumkin emas. Chunki bu birinchidan ishlab chiqarish jarayoniga salbiy ta’sir qilsa, 
ikkinchidan hali o‘rganmagan o‘quvchini texnologik mashina bilan ishlashga qo‘yish 
texnika xafsizligi talabiga javob bermaydi va qimmatbaho jihozlarni ularga darhol ishonib 
ham bo‘lmaydi. Buning uchun ular avval o‘quv maqsadlarida qo‘llaniladigan shunga 
o‘xshash texnologik mashina va jixozlarda, ularning analogik va virtual stendlarida, model 
yoki maketlarida shug‘ullanishlari ko‘zda tutilgan. Shuning uchun turli tikuv mashinalari, 
tokarlik dastgohlari, mahsulot pishirish pech’lari, presslar va boshqa mashina va jihozlar 
o‘quv yurti laboratoriya va ustaxonalarida o‘rnatilib, ularda o‘quvchilar bemalol mashq 
qilib o‘rganadilar. Ba’zan trenajyor sifatida model, maket yoki stendlardan ham 

---