Узбекистон республикаси вазирлар maxjcamach Х. Узуридаги «оила» илмий-амалий



Download 7,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet68/200
Sana24.02.2022
Hajmi7,73 Mb.
#205613
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   200
Bog'liq
Оила энциклопедияси. Акрамова Ф.А

М. турлари. 1) М. кимга, качон, 
кай вазиятда айтилишига караб ё ижо­
бий ё салбий мазмун касб этиши мумкин. 
Мае., бола тарбиясига М.лар аксар хол­
ларда уринли. Чунки усиб келаётган бола­
нинг рухияти М. б-н янада кутарилади. 
2) болалар холатига караб уларга айтила- 
диган М.лар мохиятан фарк килади:
«Компенсация» (бадал). Бундай М. 
жисмоний камчилиги б-н тугилган бола­
ларга кулланади. Уларнинг яхши жихатла- 
рини сифатлаб макташ керак. Аммо М.ни 
хаддан ошириб юбормаслик керак.
«Аванс» (олдиндан). Килинадиган 
иш олдидан айтилган М. болаларда узига 
ишонч туйгусини кучайтиради. Узига бул­
ган ишонч имкониятни хакикатга айланти- 
ради. Хали амалга ошмаган нарса учун М. 
хар доим х,ам ёлгон хлеобланавермайди.
Аванс тарикасидаги М.да боланинг 
кайсидир ишни бошкалардан яхширок 
бажаришини таъкидлаш; узини бошка­
риш учун бажарган кичкина харакатини 
хам макташ, агар натижа чикмаган булса, 
уришмаслик; олдиндан макташда ошириб 
юбормаслик лозим. Акс холда болада ку- 
лидан келмайдиган ишга ишонч пайдо 
булади.
Четдан туриб макташ. Сухбат асно- 
сида бола хакида узи эшитадиган килиб 
яхши фикр айтиш. Бу М. бола кобилияти- 
ни тасдиклаш даражасида булиши лозим. 
Аммо бу уринда унинг салбий сифатлари- 
ни четлаб уташ керак.
Рагбатлантиришнинг яна бир кури- 
ниши тугридан-тугри М. булмай, ёрдам 
с5фаш, маслахат килиш тарзида хам бу­
лиши мумкин.
Эхтиросли-кучли М. Бундай М. пси­
хологик тез ёрдам хисобланади. Бола кри­
зис холатга тушиб колганда уни тинчлан- 
тириш учун кулланади.
М А ^Р - никох вактида куёв томонидан 
келинга ажратиладиган доимий ва шахеий 
мулк. Бу никох шартномаси тузилаётган 
вактда куёвнинг келинга М. тулаш мажбу- 
риятидир. М. микдори куёвнинг ижтимоий 
ах,воли ва унинг оиласи розилигига боглик 
булган ва никох шартномаси тузилаёт­
ган вактда икки томон розилиги б-н бел­
гиланган. Одатда, М. 2 киемга булинган:
1) эри вафот этган холатда мероснинг тар- 
кибидаги кучмас мулк, 2) бева аёл мерос 
булинмасдан олдин булиб олинишига йул 
куймаслик хукукига эга булган М. М. эр 
вафот этган х,олатларда ёки улар асоссиз 
ажралишган вактда кайсидир даражада 
аёлга моддий ёрдам булиб хизмат килган. 
Одатда, М. учун бир уй, бир айвон, унга 
баробар сахн б-н ховли, согин сигйр ва б. 
берилар эди. М. имом хузурида икки эркак 
гувохдигида эълон килингач, никох укил- 
ган. М. бериш одати Куръон асосида ша- 
риатда конунлаштирилган.
Баъзи бир мутахассислар «М.» ва «ка­
лин» сузларига бир хил маънодаги атама 
сифатида карашади. Аммо бу икки ту­
шунча бир-биридан фарк килади. Калин 
куёв томонидан келиннинг ота-онаси ёки 
кариндошларига туланадиган тулов, М. 
эса келиннинг узига бериладиган тулов. 
Келинга М. тулаш мажбурияти мусулмон 
халкпарида маълум даражада сакланиб 
колмокда.
МАХРАМ (араб. - кариндош) - шариатда 
узаро никох ман этилган ва энг якин ка- 
риндошлик алокасида булган эркак ёки 
аёл. Шахснинг эри ёки хотини, асосан, М. 
(тан М.) хисобланган. Аёл киши юзи очик 
холда куриниши мумкин булган якин эркак 
кариндошлар шариатга кура, аёлнинг эри 
(тан М.), отаси, ушллари, ака-ука, амаки,
79


бува, тога, кайнотаси М., ундан йирок эркак 
кариндошлар ва ёт эркаклар номахрам хи­
собланади. Одатда, аёл киши М.дан юзини 
беркитмаган, аммо никохдаги аёл эрининг 
бошка кариндошларидан (кайнота-кдйнона 
ва эрининг рухсати б-н) кочмаслиги мум­
кин хисобланган. Эр ёки хотин ажрашиб 
кетса ёки улардан бири улса, у н т вактдан 
эътиборан улар бир-бирига номахрам хи­
собланган. Аёл киши улса, уни кабрга но­
махрам кишилар КУЯ олмай, балки угил ё 
ака-ука, тога ёки мархум тириклик вактида 
васият килинган киши (гури М.) куйган.
М. б-н боглик булган купгина расм-ру- 
сум ва коидалар хозирда йуколиб кетган. 
Шунингдек, М. сирдош, сидкидилдан хиз­
мат килувчи хизматкор маъноларида хам 
ишлатилади.
М. тарихий тушунча булиб, хоз. кунда 
куп хам ахамият касб этмайди. Аммо Шарк 
давлатларининг баъзиларида М. тушунча­
си хали хам бор.
М ЕЗБОН - мехмонни кутиб олувчи, уни 
кузатувчи хар кандай киши. Улар уй эга­
си, маълум бир уйда мехмон булиб турган 
киши булиши хам мумкин. Мае., карин- 
дош уруглар, кудалар, танишлар, куни- 
кушниларни бирор тантана ёки сабаб б-н 
биргаликда ота-она уйи, хонадон, кафе, 
ресторанда кутиб олиши мумкин. Узбек 
халкида мехмоннавозлик энг ёкимли ва 
масъулиятли вазифа булганлиги туфайли, 
мехмонни кутувчи факат шу тадбир ташки- 
лотчиси эмас, балки унинг опа-синглиси, 
ака-укаси, овсинлари, кайинбуйинлари хам 
назарда тутиладн.
М ЕДМ ОН КУТИШ - оилага ташриф бу- 
юрган инсонни кутиб олиш.
Чакирилган мехмон, одатда, ясатилган 
дастурхонга таклиф этилади. Дастурхон 
имкон даражасида канд-курс, курук ва хул 
мевалар, пишириклар б-н безатилади. Нон 
ва чой мехмон келгандан кейин дастур­
хонга тортилади. Мавсумга караб енгил
80
таом хисобланган салат, айрон кабилар 
мехмон иштахасини очиш ва биринчи 
овкатга кадар куп кутиб колмаслик мак- 
садида дастурхонга келтирилади. Катта 
давра мехмонлари бир-бирларини мутлако 
танимаслиги мумкин. Мехмонларни узаро 
таништириш хам мезбон зиммасидаги ва­
зифа хисобланади.
Мехмон чакирганда яна бир нозик 
жихатга эътибор каратиш лозим. Бу - бо­
лалар. Мехмондорчилик катталар учун сух- 
бат б-н бошланиб, сухбат б-н тугаши мум­
кин. Бу эса ёш болалар, умуман мезбондан 
кичик ёшдаги ташриф буюрувчилар учун 
зерикарли булиши табиий. Окибат хархаша 
килаётган болалар сабаб мехмондорчилик 
поёнига етади. Бундай холлар булмаслиги 
учун мезбон олдиндан вазнятни тугри бахо- 
лай олиши хамда шунга яраша йул тутиши 
лозим. Мезбон мехмон чорлашидан аввал 
бундай вазиятларнинг олдини олган холда 
имкон даражасида болалар учун алохида 
жой хозирлаши айни муддао хисобланади.
Таклифга биноан уйга мехмон ташриф 
буюради. Бундай пайтда баъзи жихатларга 
алохида эътибор каратиш лозим.

Download 7,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   200




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish