Узбекистон республикаси вазирлар maxjcamach Х. Узуридаги «оила» илмий-амалий



Download 7,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet57/200
Sana24.02.2022
Hajmi7,73 Mb.
#205613
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   200
Bog'liq
Оила энциклопедияси. Акрамова Ф.А

ЖИНСИИ ХАЁТ - жинсий халоват карор 
топишига каратилган мураккаб жисмоний, 
рухий ва ижтимоий жараёнлар мажмуи. 
Ж.х. уруг (авлод)ни давом эттириши б-н 
бирга эркак ва аёл уртасидаги маънавий
якинликни хам ифода этади. Ж.х.даги 
рухий ва жисмоний томоннинг нисбати, 
шунингдек, сексуалликнинг хар хил шак- 
лига муносабат турли жамиятда турлича 
булиб, хар бир жамиятнинг уз жинсий 
ахлок нормалари бор. Сексуалликка те­
гишли нарсалар инсон турмушида катта 
ахамиятга эга, лекин уни инсон хаётини 
белгилаб берадиган асосий омил деб кара- 
маслик лозим. ХаР бир кишининг Ж.х. ху­
сусиятлари купгина омилларга - ирсияти 
(тугма), гормонлари, асабларига алокадор, 
шунингдек, шахснинг индивидуал хусуси- 
ятларига боглик. Одамнинг ёши, жинси, 
шахсий хусусиятлари ва б. омилларга ка­
раб Ж.х. хар хил булади. Ж.х. балогат ёши- 
га караб бошланади. Ж.х.ни 18-20 ёшдан 
кейин бошлаш керак. Ьуиз боланинг 12-14 
ёшда хайз куриши уни бу ёшда Ж.х.га 
тайёрлигини билдирмайди. Унинг орга- 
низми 18-20 га бориб мукаммал шаклла- 
нади. Киз б-н йигит уртасидаги мухаббат 
ёки эр-хотин орасидаги якинлик муно- 
сабатлари УзРда оила ва никох нормала­
ри асосида белгиланган. Угил болаларга 
нисбатан кизлар эртарок (2-3 й.) балогатга 
етади, лекин эркакнинг ёши улгайганига 
карамай, уларда бола тугдира олиш функ- 
цияси хийла узок давом этади. Эр-хотин- 
лик муносабатлари улар уртасидаги ёш 
тафовутларига хам боглик булиб, турмуш 
Кураётганда уни назарда тутиш лозим. Ж.х. 
нинг асосини жинсий алока ташкил этади, 
унинг мухим томонлари либидо жинсий 
майл, эрекция - жинсий кузгалиш, эяку­
ляция - шахват тукилиши ва хуш ёкиш -
оргазмдир. Жинсий алоканинг тез-тез ёки 
вакт-вакти б-н булиши одамнинг тугма 
хусусиятлари, ёши, соглиги, ижтимоий 
омиллар (олган тарбияси, турмуш шароити 
ва б.)га боглик. Турмуш кургандан кейин 
жинсий алока бир маромга тушади. Жин­
сий якинлик килишни хаммага бир хил 
килиб колипга тушириб куйиш ярамайди,
61


чунки бир киши учун нормал хисобланган 
нарса бошка одам учун одатдан танщари- 
дек булиб куриниши мумкин. Ж.х. одам 
организмидан жуда катта куч, хис-хаяжон 
ва эдтирос талаб этади. Шу сабабли ут- 
кир миокард инфаркта, инсульт, гиперто­
ния кризи, меъда ярасининг бот-бот конаб 
туриши ва б. огиррок холларда жинсий 
якинлик килиш хавфли хисобланади. Аёл 
буйида булиб колганида жинсий алокани 
давом эттириб борса буладими? - деган 
масала мухим. Гинеколог ва сексопатолог 
мутахассислар бу даврда жинсий якинлик- 
дан бутунлай воз кечиш шарт эмас, лекин 
алока вактида бир кадар эхтиёт булиш ке­
рак, деб дисоблайдилар. Х,омиладорлик- 
нинг дастлабки ва охирги 2-3 ойи даво­
мида, шунингдек, аёлнинг кузи ёриганидан 
кейин дастлабки 2 ой ичида жинсий алока- 
дан узни тийиб туриш керак. Бу эркак ки- 
шига, агар у жинсий жихатдан жуда фаол 
булиб келган булса хдм, хеч бир зиён-зад- 
мат бермайди. Кандай булмасин, бирор 
ишга берилиб кетиш, одатда, кишининг 
диккатини хирс кузишидан чалгитади.
Маромида овкатланиш, оилада тотув- 
лик, шахеий гигиена коидаларига амал 
килиш, соглом турмуш тарзи Ж.х.да хал 
килувчи ахамиятга эга. Жинсий алокага 
биринчи марта киришаётган ёш кизда 
сексуаллик купинча «мудрок холда» бу­
лади, шу боис куёв унинг розилигига 
Карши, биринчи кечанинг узида якинлик 
килишни талаб этмаслиги, у уз рафикаси- 
нинг майлини хам уйлаб куриши, унинг 
кунглидаги Вадима ёзилиб, янги шароитга 
урганиб олиши учун имкон бериши керак; 
жинсий алока эр-хотиннинг розилиги б-н 
килинадиган ва кунгил урнига тушади- 
ган шароитда утадиган булса, у эрга хам, 
хотинга дам хузур беради. Ж.х.ни содда- 
лаштириб, вакти-вактида шунчаки такрор- 
ланиб турадиган жинсий алокадан иборат 
килиб куйиш ва шунинг натижасида эр-хо-
62
тин уртасидаги муносабатларнинг зери- 
карли бир колипда булиб колиши купгина 
нохушликларга олиб келиши мумкин. Му- 
дом ичкилик ичиб, чекиб юриш эркаклар 
мизожини сусайтириб юборади. Мастликда 
бунёдга келган болалар аклий ва жисмоний 
заиф булиб тугилишини унутмаслик керак.
Киши умрининг турли даврларида жин­
сий функция турлича булади. Балогат дав­
рида жинсий майл (либидо) уйгониб, угил 
болаларда ихтилом, киз болаларда хайз 
бошланади. Кейинги давр (20-26 яшарлик 
пайт), одатда, никох б-н тугайди. Ж.х.ни 
барвакт бошлаш жинсий аъзолар кучининг 
киркилишига, жинсий фаолликнинг суса- 
йиб кетишига олиб келади. Етук сексуал­
лик даври деб хисобланадиган 27-50 яшар­
лик пайтда жинсий фаоллик бекаму куст 
булади. Кейинги даврда жинсий фаоллик 
аста-секин пасайиб, суниб боради. Жинсий 
функция аслида инстинктга, шартсиз реф- 
лексларга асосланган булса хам жуда нозик 
функция, чунки инсонда у нерв системаси 
олий булимларининг фаол иштирокида 
юзага чикади ва кишининг хис-туйгулари, 
кечинмаларига боглик булади. Бу - даёт 
учун мухим функциялар жумласига кир- 
маса-да, унинг бирор тарзда бузилиши, 
дилхиралик, мудом асабийлашиб юриш, 
оилавий жанжаллар, датто оиланинг бузи- 
либ кетишига олиб келади; шунинг учун 
Ж.д.нинг тотувлик, осойишталик б-н ути- 
шини таъминлаш ижтимоий жидатдан дам 
адамиятга эга. Бунда Ж.д. гигиенасининг 
роли катта. Ж.д.да одамга фалон нарса нор­
ма булади, деб аник, белгилаб бериб булма- 
сада, киши узига мос келадиган баъзи меъ- 
ёрга амал килиб бориши; жинсий талабни 
кондиришда икки киши иштирок этгани 
учун якинлик шу иккала одамга дам тула 
каноат берадиган булишига эришиш зарур. 
Кишининг ёши кайтиб колган чогида жин­
сий фаолликнинг аста-секин пасайиб бо­
риши тамомила физиологик додиса. Лекин


бу турли кшииларда турлича муддатларда 
бошланади. Ёш каштан чогда жинсий фаол- 
ликни сунънй йуллар б-н кучайтириш сог- 
лик учун зарарли. Тугри кун тартибига амал 
килиш, вактида овкатланиш, бадантарбия 
ва спорт б-н шугулланиш Ж.х.нинг бир ма- 
ромда кечишига ёрдам беради. Жинсий аъзо- 
ларнинг расо ишлаб туриши бошка ички 
аъзолар, хусусан, ичак ва ковукнинг холати- 
га хам боглик. Жинсий аъзоларни, айникса, 
аёллар жинсий аъзоларини совкотишдан ва 
турли яллигланиш касалликларидан саклаш 
мухим. Баъзан Ж.х.ни одатдагидек йулга 
солиб олиш учун мутахассис сексопатолог 
б-н маслахатлашнб олишга тугри келади. 
Жинсий томондан узгаришлар булганда, 
албатта, врачга мурожаат килиш лозим.
ЗИДДИЯТ - бирор вазият, ёки муносабат 
жараёнида икки одам орасида келишмов- 
чилик, хамфикрлилик булмаслиги. 3. ким- 
ларнинг орасида булишига караб, куйидаги 
турларга булинади:
1. Эр-хотин орасидаги З.лар.
2. Кайнона-келин орасидаги З.лар.
3. Кайнона-куёв орасидаги З.лар.
4. Ота-она ва болалар орасидаги З.лар.
ЗИНО (араб. - бузуклик, фахш, зинокор- 
лик) - ислом акидасига кура, эркак ва аёл­
нинг шаръий никохсиз жинсий алокада 
булиши. 3. исломда каттик кораланади- 
ган гунохдардан хисобланади. Куръонда 
«Зинога якинлашманглар! Чунки (бу) бу- 
зукликдир - энг ёмон йулдир», дейилган 
(17:32). Шариатда 3. учун юз дарра уриш- 
дан тортиб улим (тошбурон килиш) жазо- 
сигача белгиланган. Лекин жазога хукм 
килиш учун 3. б-н айбланувчиларнинг 
узлари икрор булиши ёки 4 та ишончли 
гувохнинг гувохлик бериши шарт килин­
ган. Акс холда, диний манбаларда айтили- 
шича, арзимаган сабаблар б-н инсоннинг 
обруси тукилиши, игвогар, бухтончиларга 
кул келиши мумкин.
ИЖ АРА - мулк шартномаси. Ушбу шарт­
нома буйича мулк эгаси уз мулкини ижа- 
рачига муайян тулов эвазига мустакил ра­
вишда хужалик ё бошка фаолият юритиш 
учун вактинчалик фойдаланишга беради. 
ИЖ АРАГА БЕРУ В ЧИ - мулкни ижарага 
берадиган мулк эгаси.
ИЖ АРАЧИ - ижарага берувчининг мул- 
кидан вактинчалик ва шартномада белги-
63


ланган чегарада фойдаланиш хукукини 
оладиган хдмда бунинг учун ижара туло- 
вини тулайдиган шахе.

Download 7,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   200




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish