Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Ius cum populo agendi
– халқ мажлисини чақириш ҳуқуқига эга бўлган 
магистрат (консул, диктатор, претор) қонуннинг ёзма лойиҳасини ишлаб 
чиқиши зарур бўлган; 
2.
Магистрат томонидан йиғилган халқ мажлиси қонун лойиҳасини қабул 
қилган ёки уни рад этган; 
3.
Магистрат томонидан таклиф этилган ва халқ мажлиси томонидан қабул 
қилинган қонун сенат 
–
auctoritas patrum томонидан маъқулланган. 
Бундай тарзда қабул қилинган қонун
leges rogatae
деб аталган. Бундай 
қонунларга республика даврининг охирида забт этилган ҳудудларда 
ҳарбий қўмондонлар томонидан қабул қилинган
leges datae
қонунлар 
қарши қўйилган.
Барча қонунлар 3 қисмдан иборат бўлиб, биринчи қисми
praescriptio
– 
кириш қисми бўлиб, унда таклиф этилган қонун ташаббускорлари ва 
комиций раисининг исми-шарифи, шунингдек, қонун муҳокама қилинган 
жой ва муддат ифода этилган эди. Иккинчи қисм – 
rogatio
магистрат 

---

16 
таклифидан иборат бўлган эди. Айнан магистрат томонидан таклиф қилинган 
қонун форумда баён қилиниб, мажлисда таклиф этилган қонун учун ёқлаб
овоз берганлар – 
uti rogas
, унга қарши овоз берганлар эса –
antiquo 
бўлган. 
Магистрат томонидан таклиф этилган рогация – қонун лойиҳаси учун 
триба ёки центуриялардан кўпчилиги овоз бергандан кейин ушбу рогация 
қонунга айланган, эълон этилган қонун эса Publia Philonis қонунлари бўйича 
бутун Рим халқи учун мажбурий бўлган. Қонуннинг учинчи қисми – 
sanctio
деб аталиб, бу қисм кўпинча ҳуқуқни бузган шахсларга нисбатан 
қўлланилган. Санкция қисмига қараб қонунлар 3 турга бўлинган: қонун 
нормаларига хилоф равишда қабул қилинган ҳар қандай актларни бекор 
қилишга қаратилган қонунлар