Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Julia de maritandis
ва
Papia Poppea
қонунларига кўра, мерос олиш ҳуқуқига никоҳ қурган шахслар эга бўлган, 
фарзанди бор шахслар фарзандсиз шахсларнинг улушини олган. Мерос олиш
учун лаёқатсиз ва турли сабабларга кўра мерос олиши мумкин бўлмаган, 
масалан, мерос қолдирувчининг ҳаётига суиқасд қилган меросхўрлар
меросдан маҳрум бўлган ва мерос мулки давлат ҳисобига ўтиб кетган. 
Heredes sui et necessarii
шахслар деб мерос қолдирувчининг ўлимигача 
унинг бевосита қарамоғида бўлган шахсларга айтилган. Бу шахслар alieni
juris шахслар ва қуллар ҳисобланган. Бу шахслар оила меросхўрлари бўлиб,
оилага тегишли бўлган мулкнинг эгаси ҳисобланган ва агар улар тўғри 
меросхўр қилиб тайинланган бўлса, мерос мулкининг фойда ва зарарини ҳам 
ўз зиммасига олишлари шарт бўлган. 
Қул ўз эгасининг domenica potestasда бўлган бўлса ва мерос қолдирувчи 
қарзга ботиб кетган пайтда ҳам меросхўр қилиб тайинланган. Бу қоиданинг 
мақсади қул барча кредиторларга қарзларни тўлаш мажбуриятини олишидан
иборат бўлган, акс ҳолда у инфамияга учраган. 
Кейинчалик, претор ҳуқуқига биноан, heredes sui et necessarii
меросдан воз кечиши мумкин бўлган – jus abstinendi ва бир вақтда у меросни 
қабул қилиб олиш билан боғлиқ бўлган нохуш оқибатлардан сақланган. 
Heredes voluntarii
деб тўғри тайинланган, лекин мерос очилаётган 
пайтда мерос қолдирувчининг қарамоғида бўлмаган шахсларга айтилган.
Heredes voluntarii меросни қабул қилиш ёки ундан воз кечиш ҳуқуқига эга 
бўлган. 
Меросни қабул қилиб олиш тўғрисидаги ариза турлича амалга 
оширилган.
Cretio 
меросни қабул қилиб олиш тўғрисидаги тантанали эълон 
бўлиб, одатда у деляциядан 100 кун ўтгандан кейин бажарилган. Heredes

---

252 
voluntarii шахслар cretio бера олмайдиган бўлса, оддий (hereditas aditio) – 
ноформал ариза бериш билан чекланган. Бу ариза учун маълум муддат 
белгиланмаган, лекин одатда бу ариза 1 йил давомида берилган, чунки
мерос мулки шу вақт давомида кимнинг қўлида бўлса, ўша шахс томонидан 
ўзлаштириб олиниш хавфи мавжуд бўлган (