Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Donatio sub modo
ёки алоҳида шарт билан қилинган ҳадя 
шартномаси 
–
маълум мулкнинг бирон-бир шахсга ҳадя этилиши, ўша шахс
эса ҳадя қилган шахс фойдасига бирон-бир шарт бажаришини кўзда 
тутадиган ҳолда тузилган шартномадир. 

---

205 
Transactio 
ёки келишув – номсиз реал шартнома бўлиб, бунда кредитор
қарздор фойдасига маълум талабдан воз кечган, ўз навбатида, қарздор ҳам
маълум ҳаракатни қилишдан ўзини тийиш тўғрисида ваъда берган. 
Aestimatum
ёки комиссия савдоси шартномаси – маълум бир ашёни
комиссионерга бериш шарти билан тузилган. Комиссионер, ўз навбатида,
ўша ашёни сотиш ва унинг баҳосини эгасига бериши лозим бўлган. Ашё 
қиймати комиссионерга боғлиқ бўлиб, келишилган муддатда комиссионер
ашёни сота олмаса, ашёни клиентга қайтариши шарт бўлган.
7-§.
Консенсуал шартномалар 
Консенсуал шартномалар тушунчаси.
Консенсуал шартномалар
тузиш шакли контрагентларнинг шартнома тузиш ҳақидаги бир-бирига 
тўғри келадиган хоҳиш-иродаси ёки оддий
consensus
ҳисобланган.
Бундай шартномаларни тузиш учун ашёнинг берилиши, ёзма 
расмийлаштирилган мажбурият ёки ритуал урф бўлган формулаларни
оғзаки айтиш шарт бўлмаган. Мажбуриятлар қай тарзда бўлишидан қатъи
назар, томонлар ўзаро келишувга келганларидан кейин ўрнатилган.
Фақатгина келишув бирон-бир ташқи ифода ёрдамида (expressis verbis,
nutu, tacite, per nuntium, per epistolam) билдирилиши лозим бўлган. 
Рим ҳуқуқининг «ex nudo pacto obligatio non nascitur» қоидасининг 
бузилиши истисно ҳол бўлиб, фақатгина 4 ҳолатда Рим ҳуқуқи бўйича
контрагентлар ўртасидаги оддий consensus ёки розилик шартнома тузиш 
шакли ҳисобланган. Шартномаларнинг юқорида қайд этилган шаклларидан 
ҳеч бирига тўғри келмайдиган шаклларидан қуйидаги 4 хил кўриниши 
мавжуд бўлган: