Узбекистон республикаси олий ваурта махсус таълим вазирлиги

 

11-Mavzu: qayta sug’urtalash 

Reja. 

 

1.  Qayta sug’urtalashning moxiyati va zarurligi. 

2.  Qayta  sug’urtalash  munosabatlarini  ifodalovchi  atamalar  va  ularni 

guruxlash. 

3.  Qayta sug’urta qilishda shartnomalarni tuzish va ijro etish tartibi. 

4.  Nisbiy va nonisbiy qayta sug’urta qilish. 

 

1.  Qayta sug’urtalashning moxiyati va zarurligi 

Jaxon 

iqtisodiyotining 

rivojlanishi 

va 

yangidan-yangi 

zamonaviy 

texnologiyalarni  ishlab  chiqarishga  joriy  etish  natijasida  yuqori  qiymatga  ega 

bo’lgan  texnika,  trasport  vositalari  va  boshqalar  paydo  bo’ldi.  Xususan,  XX 

asrning ikkinchi yarmida atom elektr stantsiyalari, atom suv osti  kemalari xamda 

yirik  avialaynerlar  ishlab  chiqarish  rivojlandi.  Bunga  uxshash  ob`ektlarni  ko’plab 

keltirish mumkin. Ma`lumki,  yuqorida kayd qilingan ob`ektlar va ko’rilmalarning 

qiymati  bir  necha  10  million  dollarni  tashqil  etadi.  SHundan  bir  nechtasini 

sug’urtaviy  ximoyaga  olish  aloxida  sug’urta  kompaniyasi  uchun  muayan 

kiyinchiliklarni  keltirib  chiqaradi.  Ba`zi  xollarda,  xattoki  moliyaviy  barkaror 

bo’lgan  yirik  sug’urta  kompaniyasi  xam  bir  nechta  atom  elektr  stantsiyalarini 

to’laligicha sug’urta ximoyasiga olomasligi mumkin. Sug’urta  kompaniyasi etarli 

miqdorda  mablag’i  bo’lmay  turib,  yirik  qiymatga  ega  bo’lgan  samolyot  yoki  yuk 

kemasini  sug’urtalasa  sug’urta  xodisasi  ruy  berganda    tegishli  qoplamani  to’la 

olmaydi  va  bankrot  bo’lishi  mumkin.  Sug’urta  kompaniyalarining  moliyaviy 

barkaror  faoliyat  ko’rsatishni  ta`minlovchi  usullardan  biri  -  qayta  sug’urta 

tizimidir. Dunyoda dastlabki qayta sug’urta qilish kompaniyasi, bundan qariyb 150 

yil  oldin  Germaniyada  tashqil  etilgan.  Ushbu  qayta  sug’urtalash  kompaniyasini 

tashqil qilishdan asosiy maqsad, sug’urta kompaniyalarini moliyaviy barkarorligini 

ta`minlashga  karatilgan.  qayta  sug’urta  qilish,  o’z  moxiyatiga  ko’ra  risqni 

taqsimlash bilan bog’liq iqtisodiy munosabatlar yig’indisidir. qayta sug’urta qilish 

operatsiyalarini  oddiy  sug’urta  kompaniyalari  va  ixtisoslashgan  qayta  sug’urta 

qilish 

kompaniyalari 

xam 

amalga 

oshirishlari 

mumkin. 

O’zbekiston 

Respublikasining  «Sug’urta  to’g’risida»gi  qonunining  11-moddasiga  muvofiq, 

qayta  sug’urta  qilish  sug’urtalovchining  sug’urta  tovon  pulini  yoki  sug’urta 

so’mmasini  to’lash  xavfini  butunlay  yoki  kisman  boshqa  sug’urta  tashkilotiga 

(tashkilotlariga)  ular o’rtasida  tuzilgan  qayta  sug’urta  qilish shartnomasi  bo’yicha 

topshirishdir. 

---

 

66