Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги. Тошкент Архитектура-курилиш институти Курулишни бошкариш факультети

Расм3. Лойиҳани бошлаш жараёнининг босқичлари

Лойиҳани амалга ошириш учун шартлар: янги ёки қониқарсиз талаб; мавжуд таклиф учун ўзгарувчан бозор талаблари, кутилмаган вазиятлар.
Лойиҳани ишлаб чиқиш ва амалга ошириш жараёни билан боғлиқ равишда лойиҳани танлашнинг ўзига хос усуллари, воситалари ва мезонлари бир шахс ва бир гуруҳ қарор қабул қилувчи томонидан аниқланади. Лойиҳа бошқарувида қатор халқаро стандартларга мувофиқ танлов усулларининг иккита тоифаси ажратилиши мумкин: даромадларни ўлчаш усуллари ва чекловлар билан оптималлаш усуллари.
Лойиҳа танлаш жараёни - лойиҳа ғояларини қабул қилиш, кўриб чиқиш, баҳолаш ва танлаш учун аниқ қадам-қадам алгоритмдир. Асосий танлов мезонлари лойиҳанинг тадбиркор ва бозор салоҳияти, инновацион лойиҳалар учун эса илмий ва инновацион салоҳиятдир.
Лойиҳа низоми лойиҳани бошқаришнинг самарали тизимини яратишга қаратилган лойиҳага бизнес эҳтиёжларини белгиловчи ҳужжатдир. Ушбу лойиҳа ғояси, лойиҳаларни бошқаришнинг асосий мақсадлари ва принципларини акс эттиради. Аслида, бу лойиҳани амалга оширишни тартибга солувчи норматив ҳужжат, лойиҳа бўйича ишларни ташкил этиш қоидаларини ва унинг иштирокчиларининг ўзаро муносабатларини тартибини белгилайди.
Баркамол тайёрланган лойиҳавий низом лойиҳанинг терминологияси, мақсадлари ва методологиясини эмас, балки стратегияни, лойиҳани бошқаришнинг ташкилий тузилишини ва асосий иштирокчиларнинг функтсионал мажбуриятларини ҳам ўз ичига олади.
Буюртмачи ва лойиҳа бошқарувчиси томонидан низом имзолангандан сўнг ушбу ҳужжат кучга киради ва унинг қоидалари лойиҳанинг барча иштирокчилари учун мажбурийдир. Лойиҳани амалга ошириш давомида унга сезиларли ўзгаришлар киритилиши мумкин.
Лойиҳа ташаббуси билан фарқ қиладиган ва ташкилотнинг ҳар қандай бўлими ва даражаси даражасида вакил бўлиши мумкин бўлган лойиҳа ташаббускоридан фарқли ўлароқ, лойиҳа менежери лойиҳанинг бош менежмент функциялари бўйича лойиҳани бошқариш учун лойиҳа гуруҳини (жамоасини) ташкил этиш учун тайинланган шахсдир. Белгиланган бюджет доирасида лойиҳа мақсадларига белгиланган муддатда ва сифат даражасида эришиш учун масъул бўлган лойиҳа менежери.
Лойиҳани ишлаб чиқиш ва режалаштириш жараёни лойиҳанинг мақсадларига эришиш учун зарур бўлган ҳаракатларнинг энг яхши доирасини ва тартибини аниқлаш ва келишишга қаратилган.
Лойиҳани ишлаб чиқиш жараёнида зарур инвестицияларнинг умумий миқдори асосланади, технологик жараёнларнинг кетма-кетлиги ишлаб чиқилади, самарадорлик аниқланади. Энг асосийси - ишлаб чиқиш жараёнида лойиҳанинг бизнес-режаси тузилади.
Лойиҳа бошқарувида режалаштириш иш, ресурслар ва лойиҳани амалга ошириш саналари, иштирокчиларнинг ҳаракатларининг тутганлиги ва амалиётлар самарадорлиги билан боғлиқ ноаниқликни камайтириш ёки ёъқ қилиш учун мўлжалланган. Бундан ташқари, режалаштириш лойиҳани амалга оширишнинг жорий ва якуний мониторинги учун платформа ҳисобланади.
Режалаштириш жараёни катта (асосий) ва кичик (иккинчи даражали) тартибларни ўз ичига олади. Асосий протседура аниқ мантиқий ва ахборот алмашинувига эга бўлиб, улар лойиҳанинг ҳар бир босқичида бир неча марта амалга оширилади (4-расм).