Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат 1щтисодиёт университети в. М. Каримова ижтимоий



Download 207,83 Kb.
bet63/68
Sana07.03.2022
Hajmi207,83 Kb.
#485752
TuriУчебник
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   68
Bog'liq
Vasika Karimva

-конверсия - мулокотдаги кандайдир тусиклар ёки барьерлар- ни олиб ташлаш учун кутилмаган усулларни куллаш, масалан, хавотирли информацияни юмористик мавзу билан алмаштириш йули.
Очик ахборот хуружлари вазиятида шахснинг узини узи химоя килишини бошцаришда айрим жихатларга алохида эътибор бериш лозим. Аввало, таъкидланганидек, хар бир инсон учун мустацил фикр зарур. Мустакил фикрга эга булган инсонгина узига нисбатан каратилган яхши ёки ёмон маълумотнинг мохиятига етиши на унта нисбатан адекват реакция курсатиши, химоя механизмларшш ним а солиши мумкин.
Иккинчидан, ёшлар турли ёт ва бемаза ахборот хуружларига берилмаслиги учун биз уларда миллий гурурни тинимсш тарбия- лашимиз ва бунда хар бир фан предмети ва тарбияиий мулокот- лардан окилона фойдаланишимиз зарур. Масалан, .’006 йплиинг
139

узида нишонланган катор тантаналар, жумладан, Маъмун Акаде- мияси ва унинг нима учун айнан Узбекистан худудида ташкил этилганлигига ёшлар эътиборини каратиш ва уларни очик фикр алмашинувига чорлаш уларда миллим гурурни уйготади.


Миллим гурурнинг ахамияти шундаки, бундай сифати бор инсон бошкаларга кул булишни, жумладан, ахборот хуружларига тобе булмайди.
Учинчидан, миллий гурури бор инсонда имон, инсоф ва диёнат тушунчаларини шакллантириш мумкин. Чунки инсон калби билан боглик бу кадриятлар Интернет ва очик ахборотлар оламида адаштирмайдигаи “компас” ролини уйнайди. Бир рус олими таъкидлаганидек, “Интернет” шундай урмонки, унда компассиз триб булмайди”.
Туртимчидан, олий укув юртларида профессор-укитувчилар- нинг авторитетини, улар айтадиган х;ар бир сузнинг аник, мулжалли булишит таъминлаш зарур. Домла айтадиган фикрлар- дан бири - ахборот кандай булишидан катьий назар, у кабул килувчи инсоннинг измида булиши, унинг манфаатига хизмат килиши керак. Бунинг учун ёвуз ниятли, ёт гояларни таргиб этувчиларнинг асл ниятларини, улар сайъи-харакатларининг охир- окибати нима билан тугашини очик айтавериш лозим.
Шундай килиб, ахборот хуружларига карши туришнинг психологик йулларини хар бир мураббий ва талабага етказиш максадга мувофикдир. Бунинг учун куйидагиларни ёдда тутиш лозим:
а) аслида атайлаб таъсир этишга мулжалланган хабарни шахе дарров кабул килмайди. Чунки, биринчидан, унда илгаридан психологик химоя мавжуд ва иккинчидан, хар кандай янги нарсанинг сингиб кетишида муайян ахборот тусиклари хам булади.
б) бундай шароитларда “учинчи шахе таъсири” эффекта руй беради. Унинг маъноси - “бу хабарга хамма ишонаверсин, менга таъсир килмайди” деб уйлайди шахе, лекин маълум маънода шу фикр таъсирида у ахборот таъсирида тушиб булган булади. Халиги фикрни узи учун хар эхтимолга карши хаёлидан утказади;
в) Ишонтирувчи чакирикларга, масалан, реклама оркали етказилаётган хабарларга ёш болалар жуда уч булади ва айнан улар ота-онани кундиради. 90% оналар айнан реклама килинган товарларни болаларига харид килиб олиб беради. Худди шундай “Интернет”га уланиш, уйида замонавий компьютерга эга булиш
140

фикри дам болалардан чидади, бунга ота-онани кундирадилар дам.


г) хабарнинг асл мадсади аслида маълумот бериш чмас, балки ишонтириш эканлигини тушуниш керак. Одам и им г маълумотлилик даражаси канчалик юдори булса, унинг турлн хабарларга ишонкирамай муносабатда булиши дам юкори булади. Лекин хабарга ишонкирамай карашимиз бизнинг упи кабул килгннимиз ёки килмаслигимизни билдирмайди. Яъни, агар бич очикдан очик ёшларга “бу ахборот манбаига ишонманглар, улар агайлаб ёлгои маълумот бермокда” десак, бу нарса уларнинг шу турлн ахборотпи кабул килмасликларини кафолатламайди. Лекип “огодлантнрил- ган одам куролланган, мудофазаланган булади” д«чап тамо йилдан келиб чикиб, биринчи огохдантиришдап сунг, яма уч фпк- римизни фактлар билан асосласак, улардаги иммунитп кучлирок булади. Лекин шуни назарда тутиш лозимки, огодлантприш муд- датлари дам роль уйнайди. Масалан, психологик экепериментларда бир хафта аввал огодлантиришнинг таъсири узокрок муддатдан кура камрок эканлиги маълум булган. Ёки уйда холи, комфорт шароитда кабул килинган таъсир билан одамлар орасида, куичи ликнинг ичида гализ хабарни кабул килиш фаркланадп. чу инu Дмгпч уйдаги таъсир скептизмни кучлирок намойиш этиши кучшплглн (Р. Чалдини).
Иккинчи томондан, бевосита ахборотни кабул килиш арафа сидаги огодлантириш карши аргументлар ишлаб чикшн накшпи камайтиради, ундан сал аввалрок огодлантириш эса инсон миясида маълумотни кайта ишлашга имкон беради (Ж.Тернер).
д) Таниш нарсалар дакида маълумотга эга булган одами» ишонтириш тезрок амалга ошади. Лекин самарали та1ппканардан бири - ахборот каналлари оркали берилаётгаи маъдумотллрпи очидчасига жамият манфаатларига зид эканлиги, уларнинг адолач сиз, худбинларча узатилаётганлиги, нималаридир конунга миюф эканлигини кайд этиш мумкин. Яъни, тарбиячи, укнгуичп муайяп ахборот мазмуни ёки унинг манбаига нисбатан очик тарчда У» норозилигини баён этиш, таргибот й фикрига карши чкиплигини айтиши мумкин. Бу долат дам аудиторияни уйлашга мажбур пади.
Яна узига хос стратегиялардан бири - очик ахборот маибала- ридан кетган маълумотни, ундаги айрим фактларпи очик ган олишдир. Масалан, баъзан талаба Узбекистонга карши бухгонли хабарни эшитганини ташвиш билан устозига айтиши мумкин. Шундай пайтларда эшитган маълумотининг мазмунини еураб олиб,
141

уларнинг айримлари борасида хак гапни айтиши: “Ха, дархдкикдт буларни биз хам биламиз, Сен билмасмидинг?” деб, ахборотнинг асл бухтон кисмини кейин рад этиши максадга мувофикровдир.


Бундан ташкари, укитувчига хос булган усуллардан бири - уз карашларига нисбатан иккиланиш позицияси борлиги очик тан олиш: “балки мен нохавдирман, лекин бу масалада шундай асосларим бор эди..., деб барча холис асосларни келтириш лозим. Шундай килиб, очик ахборот хуружлари шароитида шахсга турли- туман маълумотларнинг етиб келиши табиий. Бундай шароитда оилада катталарнинг, аудиторияда педагогнинг фаол хаётий позицияси, теран муносабати ёшларга ижобий таъсир курсатади. Чунки хамма нарсага кизикадиган ёшлар учун референт гурухнинг ёнида, оиласи даврасида ёки укув муассасасида булиши катта тарбиявий ахамият касб этади.



Download 207,83 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish