Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги т. Исокова, X. Хужак улов

8.3. А^оли жинс ва ёш таркибларини прогнозлаш
Ю ^ о р и д а т а ъ к и д л а б у т г а н и м и з д е к , ах,олининг у м ум и й
с о н и н и п р о г н о з л а ш б и л а н к у з л а н г а н мак;садга э р и ш и б
булм ай ди .
Ах,оли с о н и н и п рогн озл аш дан мацсад, м ам л акат мик,е- 
си д аги и ш л аб чик,ариш ва и стеъ м ол ж а р а ё н л а р и х,ажмини 
р еж а л а ш т и р и ш д а н иборат. П р о г н о з л а ш н и н г д астл а б к и маъ- 
л у м о ти ах д п и н и руйхатга о л и ш я к у н л а р и б у й и ч а , ж и н с , 
ёш т а р к и б л а р и б у й и ч а б у л и н и б , 5 ёк и 10 й и л л и к л а р о ра- 
л и г и д а г и п р о г н о зл а р х,исобланади. Ш у б и л а н б и р га 5-10 
й и л л и к л а р о р ал и г и д аги ту ги л и ш п р о г н о з и н и а н и к д а б , миг- 
р а ц и о н у з г а р и ш л а р б и л а н п р о г н о з л а ш т и р и л г а н й и л н и н г
м а ъ л ум оти га к у ш и б б о р и л ад и . М а т е м а т и к усулда у к у й и д а - 
гича и ф о д а л ан ад и :
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Р =Р • (L + /L ) + М П ,
Х+П 
X v Х+П' X' 
X’
бу ерда, РхКл — п рогн озл аш ти ри л аё тган а \о л и микдори; Р х — 
п р о гн о зл аш ти р и л аё тган а \ о л и \ак,идаги дастлабки маълумот; 
N — п рогн озл аш ти ри л аё тган йил оралиги (5-10 йил); L x ва 
L 
— улим жадвалидаги яш аётганл ар микдори; МГ1х— м и г­
р ац и о н узгари ш лар К, ёк и (—) булиш и мумкин.
П ро гн о зл аш б и р неча вариантларда \и с о б л а н а д и . А \ о л и -
ни т а к р о р и ш л а б чик,ариш к у р с а т к и ч и узг ар м аг ан \ о л д а
х,амда а \о л и иш лаб чик,ариш узгари ш и н и х,исобга олган \ о л д а
а н и к д а ш м ум к и н . Узок, й и л л ар га мул ж алл анган ш о ш и л и н ч
маълумотлар а \ о л и и ш л аб ч и к ,ари л и ш и н и н г узгармас сон и га 
асосан \и с о б л а н а д и .
Л е к и н мамлакатдаги \ а м м а узгари ш ларн и х,исобга олган 
х,олда, а \о л и с о н и н и п рогнозлаш ж и н с ва ёш гуру^дарининг 
й и л л и к с и л ж и ти ш усули билан \и с о б л а н г а н д а аник, маълу- 
мотга эга буламиз.
Х,исоблаш усули куйидагича:
1. А \ о л и н и н г 10 й и л л и к л а р оралигидаги я ш о в ч а н л и к ко- 
э ф ф и ц и е н т и н и а н и к д аб оламиз. Буп и н г учун Коул ва Д ем ен
ж адвалига асосап я ш о в ч и л а р н и н г ёш и ва м и к д о р и куш иб
чик,илади. Ж а м л ан ган маълумот 10-19 ёшгача булганлар м и к ­
д о р и 0-19 ёш гача булганлар микдорига булинади ва натижа 
ж а д в ал н и н г 3-гра ф аси га ёзилади.
0-19 
10-19 ё ш л и л а р н и
10-19 
0-9 я ш а ш к о э ф ф и ц и е н т и чик,ади.
2. А \о л и маълум ёш и \ак,идаги дастлабки маълумот я ш о в ­
ч а н л и к к о э ф ф и ц и е н т и г а к у п ай ти рил и б , кей и н ги 10 й и л л и к 
п рогн ози с и ф ати д а кулланилади.
3. Ах,олининг 10 й и л л и к л ар оралигидаги п рогнози аник,- 
лаб були н ган дан сунг, к е й и н ги 10 й ил ли кд а тугилиш и м ум ­
ки н булган б о л а л ар н и а н и кд ай м и з. Б ун ин г учун тугиш ё ш и ­
даги а ё лл а р н и т е г и ш л и ёш ла ри д аги т у п и л унум д орли ги га 
к уп ай ти риб, тугилиш и м ум кин булган чак,алокдар сони аник,- 
лан ад и , чак,алокдарни 0,488 к о э ф ф и ц и е н т а купайтириб, к,из- 
лар ва угил болалар м п к д о р и н и ан и клай м и з.
4. Тугилган чак,алокларнинг \а м м а с и 10 й и лл и кд а яш ай
олмайди. Д ем а к, уларн и \ а м я ш аш к о э ф ф и ц и е н т и г а к у п ай ­
ти риб , п рогноз к,илинаётган йил учун кушилади.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---