Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги р. Расулов умумий



Download 5,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet114/133
Sana21.03.2022
Hajmi5,09 Mb.
#504893
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   133
Bog'liq
2 5242426163690738508

A
h h fh
,
товушнинг талаффузи, таъсир килиши, сезги уйготиши, 
баландлиги, кучи, тембри, чузиклиги, аниклиги каби 
Катор хусусиятлари борки, булар фонетиканинг физик —
226


акустик, анатомик — физиологик, перцептив ва линг­
вистик — функционал аспектлари деб к,аралади.139
Товушнинг тил системасидаги энг мухим хусусияти 
унинг тил (нупО бирликларининг: морфема, лексема, 
суз (суз формаси) кабиларнинг моддий к,иёфасини, 
ифода томонини, шаклини куришдир, шакллантириш- 
дир. Демак, товуш тил системасининг энг асосий, энг 
дастлабки курилиш материали, моддий асосидир. Бош- 
к,ача айтганда, масалан, сузнинг моддий томони унинг 
товуш крбигини ташкил кдлади. Товуш к,обиги эса 
муайян нарса, предмет, хусусият билан богланиб, ижти­
моий а^амиятга эга булади.140
Товуш узи яратган, «курган» сузни товуш жихдтдан 
фаркдаш, демак, маъно жихатдан фаркдаш, фонетик- 
семантик дифференциация к,илиш учун хизмат кдлса, у 
фонема — тил бирлигининг куриниши, вок,еланиши 
сифатида бахоланади.
Хар бир товуш тил бирлиги — фонема булиш 
крбилиятига эга. К^ёсланг: 
бор-бол; бор-бир; бор-тор
ва 
бошкалар. Шунингдек, хаР бир фонема нутк, бирлиги — 
товуш булиш имкониятига эга. Кдгёсланг: 
у — тун, туш,
тут, туз, тур; о-ол, от, ош, ой, она, ота
ва бошк,алар.
Демак, фонеманинг товушга, товушнинг фонемага 
утиши мантик,ий — зарурий жараён булиб, тил ва нутк
диалектикасининг фонема ва товуш орк,али вок,елани- 
шидир.
Фонема ва товуш нисбий бутунлик, нисбий яхлит- 
лик сифатида тил ва нуткда, айтилганидек, ижтимоий 
вазифа бажаради.
Фикримизча, тарихий — этимологик жихатдан товуш 
бирламчи. Чунки у талаффуз к,илиниш ва эшитилиш 
жараёни билан бомик,, яъни дастлаб нутк, - нутк, товуш- 
лари пайдо булган, нутк, юзага келган. Товушнинг фо­
139

Download 5,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   133




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish