Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги мирзо улугбек номидагиузбекистон миллий



Download 1,27 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/72
Sana25.02.2022
Hajmi1,27 Mb.
#302542
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   72
Bog'liq
З.М. Мухамедова Биоэтика

49
 
инженериянинг ривожланиши ва унинг ютуклари амалга жорий этилиши, инсон аъзолари ва 
тукималарини трансплантация килиш шулар жумласидандир. Инсон организмига бундай 
аралашувларнинг окибатларини олдиндан кура билиш жудакийин, чунки узак хужайралар 
хар нарсага айланиши мумкин. Назарий жихатдан олиб караганда, улардан куп йиллардан 
кейин хатто саратон усмаси ривожланиши хам мумкин. Аммо бу факат назарий фаразлар, 
холос. Бундай аралашувларнинг хавфсизлигини кафолатлаш учун клиник тадкикотларнинг 
узи етарли эмас. 
Умуман олганда, узак хужайралар ёрдамидадаволаш жигар, бош миянинг 
шикастланган функцияларини тиклаш учун жудафойдали булиши мумкин. Бугунги кунда 
механик шикастланишлардабугимтогайи тукимасини тиклаш сохасидан катта тажриба 
тупланган. Бундай тадкикотларнинг натижалариданамалдафойдаланиш истикболлари бор, 
аммо купгина жихатлар хали яхши тадкиккилинмаган, масалан, бундай аралашишнинг узок 
истикболдагиокибатлари етарли даражада урганилмаган. Бундай процедура вактихар бегона 
генетик материал утиб колиши, реципиент геномига донорнинг геноми кириб колиши 
мумкин, деган фикрлар хам билдирилмокхар. Бундай аралашиш кандай окибатларга олиб 
келади? Бу хакда хозир бир нарса дейиш кийин. Бугунги кунда генетикадаги тугма 
нуксонларни узгартириш ва одамларни тугма касалликлардан халос этиш йуналиши энг 
истикболли йуналиш хисобланади. Ирсий даволашнинг хозирги муаммолари, эмбрион 
тукималаридандаволаш максадларидафойдаланиш, одамлар умрининг узайтирилиши, 
клонлаш Гиппократданколган «Зиён етказма» принципини анча мураккаблаштириб юборди. 
Тиббий аралашувлар, хозирги харвр таъбири билан айтганда, тиббий технологиялар доираси 
жуда кенгайди. Табиийки, улардан беморларга тегаётган фойда хам ошди. Аммо, шу билан 
бирга, таваккал даражаси хам ортди. «Таваккал –фойда» муаммосини ёлгиз хал килишга 
врачлар кийналиб колдилар. Эмбрионнинг узак хужайраларидаутказилаётган тадкикотлар 
бугунги кунда кескин бахсларга сабаб булмокда. Бу сохадагиилмий изланишлар бугунги 
кунда беморлар айникса мухтож булган нарсалар - кучириб утказишга мулжалланган 
аъзолар ва тукималарни сунъий йул билан яратиш имкониятига олиб келиши лозим. Биз 
Паркинсон касаллиги, Алцгеймер касаллиги ёки таркок склероз сингари огир ёки хозирча 
бедаво касалликларни даволаш сохасидан ажойиб кашфиётлар арафасидантугибмиз. Аммо 
узак хужайралар асосан инсон эмбрионидан олинади. Бу уринда савол тугилади: узак 
хужайраларда тадкикотлар утказиш учун сунъий эмбрионлар яратиш мумкинми ва зарурми? 
Агар муайян ота-она фарзанд куришига мулжалланмаган эмбрионлардан олинган узак 
хужайралардан фойдаланиш билангина чекланилса, бундай тадкикотнинг натижасини 
кандай аниклаш ва ота -она - донорларнинг хукукларига риоя этилишини кандай таъминлаш 
мумкин? Эмбрионнинг узак хужайралари тугрисидагимасалага нисбатан хар хил 
ёндашувлар мавжуд. ЮНЕСКО нинг Биоэтика буйича халкаро кумитаси тайёрлаган 
«Эмбрион 
узак 
хужайраларидандаволашмаксадидафойдаланиш»докладидакайд 
этиб 
утилганидек (2): 
«Инсоннинг эмбрионал хужайраларидаутказилаётган тадкикотларнинг ахлокий 
асосланганлиги эмбрион макомига куп жихатданбоглик».Мазкур хужжатлар ахлокий 
жихатдан номакбул хисобланувчи уч йуналиш кайд этилган: «а) ...эмбрион узак 
хужайраларини олиш учун инсон эмбрионлариданфойдаланиш ахлокка мутлако зиддир; б) 
...бундайфойдаланиш факат маълум тиббий максадларга йуналтирилган ва бир катор каттик 
шартларга риоя этилган такдирдагина ахлокий жихатдан уринли булади; в) ...мазкур 
тадкикотлар билан боглик хавф - хатарлар мавжудлигидан ва у келтириб чикариши мумкин 
булган ахлокий йусиндагиокибатлардан (масалан, инсон эмбрионидан тадкикот воситаси 



Download 1,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish