Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги жисмоний мадания

6. Гимнастикага ўргатишда психология.
Спорт гимнастикасида харакат фаолиятига ўргатиш жараёни мухим, ҳаммасидан олдин координацион, психологик қийинчиликларни ечш билан боғлиқ. Бу қийинчиликларни енгиш мақсадида, ўргатишнинг асосий шароити спортчининг координацион икониятларини мунтазам такомиллаштириши хисобланади. Баъзан йиллар мобайнида спортчи координацион имкониятларини такомиллаштирил-магани учунгина махоратнинг ўсиши пасаяди. Қийинчиликнинг мухим гурухлаига хавф билан бажариладиган машқлар билан боғлиқ қийинчиликлар киради. Бундай машқларни ўрганаётганда спортчи ваҳима ва қўрқув кўринишидаги ўта психик зўриқишга учрайди. Психик зўриқиш мураккаб харакатни бажаришга тайёрлик учун зару бўлган омил. Бироқ у спортчининг харакат ва психик фаоллигининг пасайишига чегарасига эга. Психик холатни зўриқишини профилактика қилишда тайёргарлик ва ихтиёрий машқлар, махсус ёрдамчи снараядлар ва шунга ўхшашларни кенг қўллаш мақсадга мувофиқдир.
Харакат координацияларининг турли-туманлиги, бир томомндан, ҳам харакатни бажаришдаги аниқликка юқори талаблар, бошқа томондан – спортчиларда мушак харакат тасаввурига мос келувчи ривожлани ва шаклланишнинг мухимлигига сабаб бўлади. Шунинг учун охирги йилларда идеомоторли тренировка деб номланган услубиётни топиб, кўп қўлланилмоқда. Охирги мохият спортчиларда бажараётган харакатни фаол кўрсатиш имкониятини мақсадга қаратиб ривожланидан иборат. Ниҳоят, психологияда энг қийин масала, спорт гимнастикасига ўргатишда харакатни англаш омили билан боғлиқ.
Ўргатиш жараёнида тренернинг педагогик кўрсамалари биринчи ўринда, тренировка ва ўқитишнинг турли фазаларида бажариладиган харакат тартиби шаклини онгли ва онгсизлик билан нисбатини қандай билиш кераклигида ўз билимига таянади.
Мақсадга қаратилган феъл-авор (фаолиятда) ташкил қилиш тўғрисидаги хозирги тасаввур онглилик тартиби хар доим танаффусли онгсизлилик эса - тўхтовсизилги тўғисида гувохлик беради. Шунинг учун тартибга солишнинг иккала шакли хар доим харакатлар бошқаришда қатнашади. Лекин тренер фаолият жараёнида спортчини фақат тартибга солишнинг онглилик шакли асосида бошқаради. Бунинг натижасида мазкур масала харакатга ўргатиш педагогикасида биринчи даражали мазмунни хал қилади.