Узбекистон Республикаси Олий ва ¤рта махсус таълим Вазирлиги

Хотира қурилмаси

Компьютерда ишланадиган маълумотлар унинг оператив хотира қурилмасида сақланади. Бу юқори тезликда ишлайдиган хотира қурилмаси бўлиб, у жуда катта интеграл схемалар асосида қурилган. Хотира сиғими байтларда ўлчанади. Ҳар бир байт саккизта иккилик маълумот разрядларидан иборат бўлиб, масалан, битта белгини (ҳарфни) сақлаш учун ишлатилиши мумкин. Бундан ташқари ўлчов бирлиги сифатида килобайт (1килобайт=1024 байт) ва мегабайт (1 мегабайт=1024 килобайт) ҳам ишлатилади. IBM PC нинг энг кичик оператив хотираси асосан 640 килобайтни ташкил этади, лекин ҳозирги пайтда 512 мегабайт ва ундан ортиқ оператив хотирага эга компьютерлар ҳам мавжуд.
Оператив хотирадаги маълумотлар компьютер ўчирилганида йўқолиб кетади. Маълумотларни узоқ муддат сақлаш учун ташқи хотира қурилмалари ишлатилади.

Процессор.

Ўзининг барча ишларини компьютер маълум кетма-кетликда программага асосан бажаради. Бу программа хотирада сақланиб, буйруқлар кетма-кетлигидан иборатдир. Процессор хотирадан навбатдаги буйруқни олади ва уни бажаради. Яъни хотирадаги сақланаётган маълумотлар устида арифметик ва мантиқий амалларни бажаради, ташқи қурилмалар ишини бошқаради, уларга маълумотлар узатади ва улардан маълумотларни қабул қилиб олади.
Бошланғич даврларда IBM PC типидаги компьютерларда Intel 8088 (PC ва PC/XT), 80286 (PC/AT) ва 80386, 80486, Pentium 1, 2, 3, 4 каби процессорлар ишлатилган. Улар бир-биридан ишлатиладиган буйруқлар тўплами ва ишлаш самарадорлиги билан фарқ қилади. Процессорнинг ишлаш тезлиги бир секундда бажарадиган элементар операциялар (цикллар) сони билан ўлчанади ва у такт частотаси деб юритилади. Такт частотаси 8088 стандарт процессори учун у 4,77 Мгц, 80286 процессори учун у 6-12 МГц га, 80386 процессори учун эса 12-33Мгц, 80486 процессори учун 66- 100 МГц, Pentium процессорлари учун эса 175-360 Мгц га тенгдир. 1 МГц эса бир секундда 1 миллион цикл бажарилишини билдиради.

Дисплей.

Дисплей ёки монитор ўз экранида компьютердаги маълумотларни акс эттиришга мўлжалланган қурилмадир. Дисплей матн ёки график режимида ишлаши мумкин. Матн режимида ишлаганида экран маълум сондаги позицияларга бўлинади. График режимда ишлаганида эса экранга чиқарилаётган маълумотнинг ўлчов бирлиги бўлиб, алоҳида нуқта (пиксель) ҳисобланади ва у экранда исталган тасвирни чиқариш имконини беради.
Дисплейлар таъминлай оладиган ранглар сони ва тасвирнинг сифатига қараб бир неча турларга бўлинади. У ёки бу дисплей турини танлаб олиш муаммоси шу компьютерда ечиладиган масалаларга боғлиқ. Масалан оқ-қора Hercules дисплейи матнларни қайта ишлашга яхши мослашган, белгилар тасвири аниқ, ранглар шундай танланганки, узоқ вақт давомида ҳам операторнинг кўзи чарчамайди. График тасвирлар билан ишланадиган масалаларни ечишда EGA (16 хил ранг, экранда 640х200 ёки 640х350 та пиксель) ва VGA (16 хил ранг, экранда 640х480 пиксель) ёки SVGA (16 хил ранг, экранда 1024х768 пиксель) дисплейларини ишлатиш мақсадга мувофиқ.