Узбекистан академия наук республики узбекистан

Турли хил биомассаларнинг кимёвий характеристикалари.
Биомасса 
Ёниш 
иссиқлиги, 
кВт с/кг 
Кул 
миқдори
, % 
Азот 
миқдори
, % 
Хлор 
миқдори, 
% 
Олтин-
гугурт 
миқдори, 
% 
Бошоқли ўсимликлар сомони 
4,78 
5,68 
0,47 
2,503 
737 
Рапссомони 
4,76 
6,20 
0,84 
4,668 
2,703 
Йирик донли бошоқли ўсимлик 
4,76 
4,24 
1,16 
1,807 
1,370 
Бошоқли ўсимликлар дони 
4,72 
2,26 
1,96 
660 
1,050 
Рапс дони 
7,35 
4,60 
3,94 
- 
1,000 
Ўтлар 
4,83 
5,71 
1,14 
3,112 
1,581 
Дала ёввойи ўтлари 
4,74 
7,09 
1,26 
7,588 
1650 
Игна баргли дарахт қолдиқлари 
5,23 
0,79 
0,14 
87 
234 
Япроқ баргли ёғоч қолдиқлари 
5,11 
0,55 
0,49 
163 
402 
Турли органик чиқиндилар ва биомассадан олинадиган муқобил газсимон ва суюқ 
биоёқилғиларни олишнинг замонавий технологияларни қисқача таҳлилини келтирамиз (1-
3 расмлар). Биоёқилғилардан энергия олиш, амалда исталган углеводородли ёқилғилардан 
энергия олишдан фарқланмайди. Биоёқилғидан иссиқлик олиш ёки электр энергияси ишлаб 

---

440 
чиқариш истиқболли йўналиш ҳисобланади. Биомассадан метанни СН
4
олиш жараёни-
анаэроб қайта ишлаш деб аталади, бу жараён ҳавода кислород бўлмаган муҳитда амалга 
оширилади. 
 
1-расм. Биогаз ишлаб чиқарувчи анаэроб қурилманинг функционал схемаси. 
 
 
 
 
 
 
2-расм. Биогаз олиш қурилмаси: 
1-кран; 2-корпус; 3-поршен; 4-биомасса. 
Биогаз олиш жараёни қуйидаги тартибда амалга оширилади. Поршен 3 ёрдамида 
биомасса таркибидан ҳавоси сиқиб чиқарилади. Шундан кейин кран ёпилиб, биомасса 
ҳавосиз муҳитда қиздирилади, поршен ёрдамида аралаштирилиб борилади. Қиздириб 
аралаштириладиган биомассада анаэроб жараёни амалга ошиб, биогаз ажрала бошланади 
ва унинг асосий таркибини метан СН
4
ташкил этади. Биогаз босими остида поршен юқорига 
кўтарилиб, ажралган газ оралиқ идишга ўтади. Метан оралиқ идишдан компрессор 
ёрдамида тозаланиб, кейинги сақлаш ва сўнгра фойдаланиш резервуарига ҳайдалади. 
Қаттиқ (ўтин, кўмир), газсимон (биогаз) ва суюқ (смола ва мой) биоёқилғи олишнинг 
замонавий самарали усули пиролиз ҳисобланади.