Узбекистан академия наук республики узбекистан

1-расм. 10 кВли тақсимлаш тармоғининг принципиал схемаси. 
Қуйидаги параметрларни ўзгартириб, ҳисоблаш ишлари амалга оширилди: 
Ташқи ҳарорат 
𝑡 = 20 ÷ 40 ℃
; 
Бош тугунидаги кучланиш 
𝑈
0
= 9.5 ÷ 10.5 кВ
; 
Трансформаторларнинг юклама коэффициенти 
𝑘
𝑧
= 0.1 ÷ 0.8
; 
Бош тугуннинг актив қувват коэффициенти 
𝑐𝑜𝑠𝜑 = 0.7 ÷ 0.9
; 
Максимал юклама билан ишлаш вақти 
𝑇
𝑚𝑎𝑥
= 2000 ÷ 7000
; 
Киритилган маълумотлар ва ҳисоб-китоб натижалари асосида 1000 та "кириш-
чиқиш" кўринишидаги статистик маълумотлар шакллантирилди. Кириш маълумотларига - 
бош тугун кучланиши, узатилган электр энергия, ташқи ҳарорат, юклама графигининг 
форма коэффициенти ва юклама қувватлари 
(𝑈
0
, 𝑊
0
, 𝑡, 𝑘
𝑓
2
, 𝑃
6
, 𝑄
6
, 𝑃
7
, 𝑄
7
, 𝑃
8
, 𝑄
8
, 𝑃
9
, 𝑄
9
)
киради. Чиқиш маълумоти сифатида электр энергия йўқотилишлари 
∆𝑊
𝑇𝑇
, минг. к𝑊 ∗ соат
олинади. 
Олинган статистик маълумотлар базаси ўқитиш ва иккита текшириш тўпламларига 
бўлинади. Ўқитиш тўплами синаптик коэффициентларни созлаш учун ишлатилади ва 
маълумотларнинг 70% ни ўз ичига олади. Текшириш тўпламлари ўқитишда иштирок 
этмайди ва ҳар бир СНТ учун ўқитиш сифатини текшириш учун хизмат қилади. Бу
тўпламлар маълумотларнинг 30 % (2×15 %) ни ўз ичига олади. 
Яратилган СНТлар ичидан энг яхшисини танлаш учун тасдиқлаш тўплами 
шакллантирилди. Бу тўплам 100 та кириш-чиқиш маълумотлари жуфтлигидан иборат 
бўлиб унда параметрлар қуйдагича ўзгартирилади: 
Ташқи ҳарорат 
𝑡 = 40 ÷ 45 ℃
; 
Бош тугундаги кучланиш 
𝑈
0
= 9.5 ÷ 10.5 кВ
; 
Трансформаторларнинг юклама коэффициенти 
𝑘
𝑧
= 0.8 ÷ 0.85
; 
Бош тугуннинг актив қувват коэффициенти 
𝑐𝑜𝑠𝜑 = 0.9 ÷ 0.99
; 
Максимал юклама билан ишлаш вақти 
𝑇
𝑚𝑎𝑥
= 7000 ÷ 7500.
СНТни турини танлашда юзага келадиган энг муҳим муаммолардан бири унинг 
тузилишини танлаш (қатламлар сони, қатламдаги нейронлар сони) ҳисобланади. Ҳар бир 
тур учун индивидуал ёндашув талаб этилади. 
Оддий персептрон тўғри йўналтирилган нейрон тармоқларнинг энг соддаси бўлиб 
ҳисобланади. Унинг архитектураси ва параметрларини аниқлаш қайта ҳисоб китоблар 

---

171 
орқали аниқланди. Энг яхши натижаларни 8 та нейрондан иборат битта яширин қатламга 
эга тармоқ берди. Фаоллаштириш функцияси сифатида гиперболик тангенс ишлатилади. 
Ўқитиш усули сифатида Левенберг - Марквард усули олинади (2-расм).