Узб еқистон сср фанлар академияси

Гўё ёрдамчиси фақат ўхшатиш эргаш гапли қўшма гаплар сос- тавидагина қўлланиб, бошқа эргаш гапларга ҳам ноаниқлик тах­мин ёки гумон оттенкаларини бериб, уларни бош гапга бирикти­рувчи грамматик воситалар билан бирга қўлланади. Тўлдирувчи эргаш гапли қўшма гапларда бажарилиши гумон тутилган, ноаниқ воқеани ифодаловчи эргаш гапни бош гапга боғлашда ки боғлов- чиси билан бирга иштирок этади: Тошмуҳамедов бора-бора шу нар- сага кўникиб қолдики, г ў ё маҳалла аҳолиси унинг бутун маиша- тини кўтариши, оиласини тебратиши керак эмиш («Муштум»). Аниқловчи эргаш гапли қўшма гаплар таркибида келиб, эргаш гап бош гапдаги предметни ўхшатиш йўли билан аниқлайди: Унда шун­дай туйғу бор эдики, г ў ё у осмонни ҳам алдагандай эди (Г. Н и- к о л а е в а).
Сабаб эргаш гапли қўшма гаплар составида қўлланиб, ноаниқ, тахминий сабабни ифодаловчи эргаш гапни бош гапга боғлашда хизмат қилади: Ҳожия гўё фақат Рузвонхола уйида бўлмагани учунгина кетмоқчи бўлди (А. М у х т о р).
Тўсиқсиз эргаш гапли қўшма гап составида келиб, бош гапдаги воқеани фараз қилиш ёки ўхшатиш орқали изоҳлайди: Ҳали ҳеч нарса гуллаган бўлмаса ҳам, г ў ё узоқдан гул ҳиди келади (П. Қо д и р о в).
Кўчирма гапли қўшма гап шаклида тузилган гаплар составил» < келиб кўчирма гап мазмунини тахминий ёки ноаниқ эканлигини кўрсатади. Кўпинча бундай кўчирма гаплар айтилган фикрнй эмас,; фараз қилинган, ўйланган, хаёл қилинган фикрни ифодалайди:- ■ Ҳамиша кулиб турган кўзлари г ў ё «нега жим турибсан? нега б иг/ : сўз айтмайсан? нега покиза севинч тўғрисида лом демайсан?» дея?'| сўроқлаётгандай туюларди (Ш. Рашидов). )
Г ў ё ёрдамчиси боғланган қўшма гаплар таркибида ҳам келиб 1 қўшма гапнинг мазмунида фараз ёки тахмин маънолари англашил- : ганлигини билдиради: Гўё чироқ ўчди-ю, қоронғида у кўринмай- колди (С. А н о р б о о в).
Г ў ё ёрдамчиси ки элемента билан бирга (гўёки шаклида) ҳам' қўлланади: Уқидим... г ў ё к и қулоцларимда янгради дўстларнинг цувноқ кулгиси.
Худдиёрдамчиси ҳам гў ё сўзига ўхшаш ўхшатиш ёки во- цеа-ҳодисаларнинг юзага келишига бир оз ишончсизлик, гумон би­лан қараш маъноларини билдиради. Бу сўз иштирок этган компо- нентларнинг ҳам кесимлари кўпинча -гандай (дек) аффиксини олиб^ бош гапга боғланиб келади: Кампир худди ҳозир ўғли келиши- билан қўл ушлашиб кетаётгандай, эшикка қаради (А. Қаҳҳор).