Uzatish funktsiyasi va mexanizm zvenolarini tezliklarini

Mexanizmlarning turli vaziyatdagi rejalarini tuzish.
Ko’pincha, mexanizm sxemasini chizishda ma’lum masshtab qabul qilinadi. Mexanizmni metrdagi o’lchovi, chizmadagi millimetr o’lchoviga mos bo’lishi kerak. Masalan: Krivoship-shatunli mexanizm berilgan bo’lsin. Agarda AV ni shatunning xaqiqiy uzunligi bo’lsa, chizmada 68 mm olsak, unda masshtab quyidagicha bo’ladi:

Qolgan zvenolarning chizmadagi uzunligi quyidagicha topiladi:

CHizmadagi hisobni mexanizmning nolg’ (0,A₀,V₀) vaziyatidan boshlaymiz.
L=OA+AB=0.087m=87mm

3.2-rasm.
Krivoshipni aylanish markazi (0) dan o’ng tomonga L=87 uzunlikdagi radius bilan yoyini chizamiz, bu yoyning polzunni yo’naltiruvchisi X-X bilan kesishuv nuqtasi V_o orqali belgilaymiz va OA_o, V_o aksial krivoship-shatunli mexanizmning boshlang’ich vaziyati topiladi. Biz mexanizmning yangi vaziyatlarni topishda uning zvenolardan hech qanday deformatsiya sodir bo’lmaydi deb faraz qilamiz OA-radius bilan aylana chizib, uni teng bo’laklarga bo’lamiz. Agar krivoship OA₂ vaziyatga o’tsa, A nuqta A₂ dan A₃ ga o’tsa, polzun B₂ dan B₃ ga o’tadi va nihoyat, A₃ nuqtaga A₄ ga o’tsa polzun B₃ dan B₄ ga o’tadi (3.2-rasm).
Mexanizmlar kinematikasini analitik usul bilan o’rganish
Bu usul bilan juda ham aniq hisoblash lozim bo’lgan mexanizmlar kinematikasini o’rganishda ishlatiladi. Bu usul ko’p zvenoli mexanizlar uchun anchagina noqulay bo’ladi, ammo kam zvenoli mexanizmlar uchun juda yaxshi natijalar beradi.
Misol tariqasida sharnirli to’rt zvenoli mexanizmni ko’ramiz (3.3-rasm): Umumlashgan koordinata deb AV zveno bilan AX o’q orasidagi burchakni olamiz:
yoki

3.3-rasm.
Bu vektor tenglamani xAu koordinata sistemasning o’qlariga nisbatan proektsiyalarini olamiz.

(1)
₁, ₂, ₃, ₄- mexanizm zvenolari AX o’qi bilan hosil qilgan burchaklaridir.
Sin ₁q0
₂=0 bo’lganligi uchun Sin ₁=0 va Cos ₁=1 bo’ladi, tenglamani yuqoridagilarni hisobga olib quyidagicha yozish mumkin.
(2)

₁ krovoshipni aylanish burchagi aniq bo’lganligi uchun
; deb belgilasak, tenglamani quyidagicha ko’rinishda bo’ladi.
(3)

Bu tenglamani yechish uchun kvadratga ko’tarib tenglamalarni qo’shamiz.
(4)
yoki 
o’zgarmas sonlarni biron bir harf bilan belgilasak.
va
u holda tenglama quyidagi ko’rinishda bo’ladi:
(5)
kvadratga ko’tarsak,



(6)
ni topish uchun (3) tenglamadan foydalanamiz.

burchak tezlik va tezlanishni topish uchun (2) tenglamadan umumlashgan koordinata bo’yicha hosila olamiz:
(7)
-tezlikni analogi, haqiqiysini quyidagicha topish mumkin:
;
(7) tenglamani quyidagicha yozamiz.
(8)
-koordinata o’qini ₃ burchakka buramiz, tenglama quyidagi holatni oladi.
bundan (9)
xuddi shu yo’l bilan i₃₂ ni topish mumkin. Buning uchun xAu koordinata o’qlarini ₄ burchakka buramiz.
(10)
burchak tezlanish ω₃ va ω₄ ni topish uchun (8) tenglamadan ₂ bo’yicha yana hosilasini topamiz:
(11)
va larni topish uchun koordinata o’qlarini va burchakka burish orqali topiladi.