Uygur, qaqauz, quzey

(Suyunova N., 2006:246-249).
* * *
1970-90-cı illərin noqay poeziyası Qədriyə (Kadriya) Te- 
mirbulatovanın, Karaçay-Çərkəz xalq şairi Keldixan Kumrato- 
vanın, Nəsimi mükafatı laureatı Murat Avezovun, Askarbiy Ki- 
reyevin, Muxarbiy Aubekigyevin, Farida Sidaxmetovanın, Sa- 
limat Maylibayevanın, Maqomatali Asanovun, Maqomet Kosa- 
yevin, Arqrntin Ayıbovun, Srajdin Batırovun (1951-92) və b. 
əsərləri sayəsində inkişaf edir. Onlar şeirlərində tarixi mövzu- 
lara daha duyarlı yanaşır, epik və lirik dastan janrını mükəm- 
məlləşdirirlər. Noqay poeziyasına ənənəvi janrlarını və klassik 
ünsürlərini canlandırma prosesi davam edirdi.

---

1970-1990-cı illərdə sosial, əxlaqi problemlər (Maqomet 
Kirimov) gündəmə gətirilir, epik və lirik xalq dastanları əsasın- 
da pyeslər (Askerbiy Kireyev) yazılır. Yelena Bulatıkovanın 
(1937), Ajdaut Naymanovun (1942) və b. hekayə, povest və 
romanları çap olunur.
Askarbiy Kireyev son illərdə noqay türkcəsində nəşr edilən 
uşaq jurnalı “Mametekey”in redaktorudur.
Sonuc
Sovetlər Birliyinin çöküşündən yararlanan noqaylar coğrafi 
olaraq “dağılmış” soydaşlarının ictimai və ədəbi qüwələrini 
birləşdirməyə çalışırlar. Bu məqsədlə 1989-cu ildə Rusiya Ya- 
zıçılar İttifaqının Noqay Yazıçılar Birliyi yanında “Birlik” icti- 
mai-siyasi təşkilatı yaradılır. Lakin bu təşkilat hələ də xalqın 
tam istəyincə işləyə bilmir. Bunun bir səbəbi təşkilat üzvlərinin 
içindən imperiya qorxusunun çıxmamasıdırsa, o biri səbəbi də 
Rusiya Federasiyasının xüsusi xidmət orqanlarının bölücülük 
fəaliyyətidir. Bütün bunlara baxmayaraq, noqay ədəbiyyatında 
sürətli bir yeniləşmə gedir. Bu yeniləşmə tarixə obyektiv ya- 
naşma, milli miraslara yiyə çıxma, milli özünüdərk, qapalı So- 
vet məkanından çıxıb çoxçalarlı dünya sivilizasiyasına canat- 
ma şəklində özünü göstərir.
Noqayların aşağıdakı qəzet, jurnal və toplumları nəşr olu- 
nur: Mahaçqalada 1973-cü ildən “Tuvkan erim” (toplum),
1989-cu ildən “Lasın” uşaq jurnalı, “Şöllik mayakı” qəzeti,
1991-ci ildən Çerkesskdə “Polovetskaya luna” jurnalı, “Noqay 
davası” qəzeti, “Qıpçaq Ay” (noqay, qaraçay-malkar dialektlə- 
rində və rusca) yayımlanır. Maliyyə sıxıntısından bu nəşrlərin 
bəziləri davamlı çıxmır, bəziləri bağlanır, yeni adda qəzet və 
jurnallar da yayımlanmağa başlayır