Ўқув қулланма Тошкент 2011 йил

Ўзбек тилида

АКТ		Ахборот-коммуникацион технологиялар
АМ		Амплитудавий модуляция
АРЎ/ РАЎ		Аналог-рақамли ўзгартиргич/ рақамли-аналог ўзгартиргич
ИЯМ		Ички ялпи маҳсулот (давлатнинг макроиқтисодий кўрсаткичи)
МУТ		Маълумот узатиш тармоғи
ОТЎМ	ISO/OSI	Очиқ тизимларнинг ўзаро ишлаш модели
ОҚТТ		Оператив-қидирув таdBирларини таъминлаш тизими
ПКТ		Пакетларни коммутациялаш тармоғи
РЧС		Радиочастота спектри
РЭВ		Радиоэлектрон восита
УФТТ	PSTN	Умумий фойдаланиш телефон тармоқлари
УЮЧ	UHF	Ультра юқори частоталар
УҚТ		Ультра қисқа тўлқинлар
ФМ		Фазавий модуляция
ЧМ		Частотавий модуляция
ЭМҲ		Электромагнит ҳолат
ЭММ		Электромагнит мослашувчанлик
ЮЧҚ		Юқори частотали ускуна
ЎЮЧ	SHF	Ўта юқори частоталар диапазони

ГЛОССАРИЙ

Маъмурият	Айни бир давлат алоқа маъмурияти (ростловчи).
Антенна	Антенна радиотўлқинлар нурланишларини тўғридан-тўғри қабул қилиш учун ускуна. Радиотўлқинларни узатиш (қабул қилиш) диапазони частота бўйича қоплаш (перекрытием), узатишнинг ёки қабул қилишнинг йўналтирилганлиги, ишлаш принципи ва конструктив бажарилиши билан фарқланади. Антенналарнинг асосий параметрлари ва характеристикалари: йўналтирилганлик коэффициенти, йўналтириш диаграммаси, нурланиш диаграммаси, тўлқиннинг қутбланиши тури.
Антенна фидери	Антеннага узаткич ёки қабул қилгични улаш учун хизмат қиладиган икки ўтказгичли линия ёки тўлқин ўтказгич.
Таянч станцияси (ТС)	Мобил абонентлар билан чекланган географик зонада (ҳудудда) алоқани ташкил этиш учун фойдаланиладиган бир каналли ёки кўп каналли стационар қабулловчи-узатувчи станция. “Таянч станция атамаси” транкинг тизим қоплаш зонасига (ҳудудига), сотага, сота ичидаги секторга ёки соталар гуруҳига кириши мумкин.
Узатиш	Мос қабул қилиш воситалари эга бўлган ва радио ёки кабель тармоқлари орқали амалга ошириладиган кўп сонли фойдаланувчилар учун мўлжалланган бир томонлама телекоммуникациялар тури.
Вокодека	Товуш сигналини кодлаш ва декодлаш ускунаси.
Ажратиш (радиочастота ёки радиочастота канали)	Бир ёки бир неча кўрсатилган давлатларда ёки маълум шароитлардаги географик зоналарда (ҳудудларда) ер сирти ёки космик (коинот) радиоалоқа хизматлари учун уни бир ёки бир неча маъмуриятлар фойдаланиши мақсадида компетент конференция томонидан қабул қилинган мувофиқлаштирилган режада маълум частота каналини ёзиш.
Ажратилган канал	Маълум фойдаланувчилар гуруҳига бириктирилган канал (транкинг тизимларда).
Юқори частоталар (ЮЧ)	3 MGs дн 30 MGs гача частоталар диапазони. 10 дан 100 м гача тўлқин узунликлари диапазони (ингл. HF).
Юқори частотали ускуналар (ЮЧУ)	Улардан радиотўлқинларни узатиш ва қабул қилишда фойдаланмасдан саноат, илмий, тиббиёт, маиший ёки бошқа мақсадлар учун радиочастотавий энергияни генерациялаш ва фойдаланиш учун мўлжалланган ускуналар ва асбоблар.
Икки томонлама радиоалоқа	Икки пунктлар орасидаги (уларнинг ҳар бирида узаткич ва қабул қилгич жойлашган) ҳар иккала йўналишларда қабул қилиш ва узатиш амалга ошириладиган радиоалоқа.
Икки частотали симплекс радиоалоқа	Радиостанциялар орасидаги алоқа турли частоталарда амалга ошириладиган симплекс радиоалоқа.
Дециметрли тўлқинлар (ДМТ)	300 MGs дн 3000 MGs гача частоталар диапазони. 0,1 дан 1 м гача тўлқин узунликлари диапазони. Бошқача номи УЮЧ (ингл. UHF).
Ишчи радиочастоталар диапазони	Чегараларида радиостанциянинг ишлаши таъминланадиган частоталар полосаси.
Дуплексли радиоалоқа	Бир вақтда қабул қилиш билан узатиш амалга ошириладиган икки томонлама радиоалоқа.
Частота билан ажратилган дуплксли радиоалоқа	Узатиш ва қабул қилиш каналлари ҳимоя оралиқлари билан ажратилган турли частоталарда бўладиган алоқа линиясининг иш режими.
Қамраш зонаси (ҳудуди) (ер сирти қабул қилиш станцияси)	Чегараларида маълум техник шароитларда бир ёки бир неча узатиш станциялари орсида радиоалоқа ўрнатилиши мумкин бўлган мазкур хизмат узатиш станцияси ва маълум частотага боғлиқ зона (ҳудуд).