Ўқув қулланма Тошкент 2011 йил

Каналларни дуплекслаш схемалари

Дуплекслаш тушунчаси битта линия бўйича икки йўналишда ахборот алмашиш имкониятини англатади. Дуплексли узатишнинг частота (ингл. Frequency Division Duplex-FDD) ва вақт (ингл. Time Division Duplex-TDD) бўйича асосий ажратиш турлари мавжуд. Частота бўйича ажратилган дуплексда (FDD) “пастга” ва “юқорига” линиялари бўйича алоқа турли (одатда, симметрик) частотавий каналларда амалга оширилади. Вақт бўйича ажратилган дуплексда эса (TDD) абонентлар орасидаги икки томонлама алоқа узатиш ва қабул қилиш каналларини вақт асосида зичлаштириш ҳисобига битта элтувчи воситасида таъминланади. FDD режими катта соталарда (макросоталар) ҳамда абонент ускуналари (АУ) юқори тезликда ҳаракатланган ҳолларда самаралироқ бўлади. Ўз ўрнида TDD режими пико- ва микросоталарда, яъни АУни ҳаракатланиш тезлиги унча катта бўлмаган ҳолларда ишлатиш учун мўлжалланган. FDDдан фарқли равишда TDD режимида жуфт частоталар полосаси талаб қилинмайди, бу сотани қидириш жараёнини соддалаштиради ва соталар орасида каналларни самарали тақсимлаш имкониятини беради. TDD режимда тўғри ва акс каналларда трафик ҳам симметрик, ҳам асимметрик ҳолда бўлиши мумкин. TDDнинг яна бир афзаллиги – бу абонент терминалларини ясашни соддалаштиришдадир, чунки бунда дуплексер керак бўлмайди.
Ўз навбатида, FDD режими, TDD режимидан фарқли ўлароқ, узатиш ва қабул қилиш орасида ҳимоя интервали бўлишини; узатиш ва қабул қилиш учун алоқа сеансларининг узвийлигини (ингл. discontinuous transmission); ва, шунингдек, слотлараро¹⁵ интерференцияни олдини олиш учун тармоқдаги ТС ларни синхронлашни талаб қилмайди.
Шундай қилиб, иккала режим ҳам тармоқларнинг турлича ишлаш шароитларида муайян тарзда намоён бўладиган маълум бир афзалликларга эгадир. Шу боис кўпчилик анъанавий ҲРТ тармоқларида аввалига FDD режимидан фойдаланилади, кейин эса абонент сони ошгани сари ва частота ресурслари танқислашиши сабабли TDD режимига қизиқиш пайдо бўлади.
Ҳаракатдаги радиоалоқа тизимларининг аксарияти частотали дуплексдан фойдаланади. TDD режими DЕСТ ва Iridium тизимларида асосий режим сифатида, UMTS, CDMA-2000, Wi-Fi, WiMAX ва LTE тизимларида эса FDD билан бир қаторда ишлатилади. Алоқани ташкил этишда мослашувликни ва тармоқларнинг юқори спектрал ва ўтказувчанлик самарадорлилигини таъминлаш учун FDD ва TDD усулларидан комбинацион (яъни, аралаш) тарзда фойдаланиш мақсадга мувофиқ бўлади. Албатта, бунда икки режимли (FDD/TDD) абонент терминалларидан фойдаланиш керак бўлади, лекин бир хил микросхемалардан фойдаланиш натижасида бундай терминаллар бир режимли терминалларга қараганда унчалик мураккаб бўлмайди.

2.