Ўқув жараёнига замонавий педагогик ва ахборот технологияларини татбиқ этиш

– илмий-тадқиқот натижаларини ўқув жараёнига татбик этиш, ўқув жараёни мазмунини такомиллаштириш, моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, замонавий ўқув-илмий лабо- ратория базаларини кенгайтириш, ахборот-коммуникация технологиялари воситалари билан тўлиқ таъминлаш;
-ўқув жараёнига замонавий педагогик ва ахборот технологияларини татбиқ этиш;
-таълим соҳасидаги Ўзбекистон Республикаси конунлари бажарилиши, давлат таълим стандартларига мувофиқ ишлаб чиқилган ўқув режа ва дастурлар, маърузалар, лаборатория ва амалий машғулотлар, семинар,
ўкув ва ишлаб чиқариш амалиётлари, ўкув машғулотларнинг бошқа турлари, талабалар билими, маҳорати ва кўникмалари, педагог кадрлар малакасини ошириш, ўқув-моддий база, конференциялар ўтказишни бугунги кун талаблари асосида амалга ошириш;
-ўкув жараёнининг самарали йўлга қўйилиши учун зарурий шарт-шароитларни яратиш: ўқув-материал (ўқув хонаси, кўргазмали куроллар, дидактик материаллар, техник воситалар); ўкув-гигиеник (оптимал ёруғлик,
температура режими); ахлоқий-психологик (жамоада ахлоқий муҳит, педагогик этика нормаларига риоя қилиш, талабалар билан
мулокот ва бошқалар);
- ўкув жараёнини кадрлар билан таъминлаш; амалга оширилувчи мутахассисликлар бўйича асосий таълим дастурларини ва ишчи ўқув режаларини ишлаб чиқиш, вакт бўйича таксимлаш, фанларни кафедраларга бириктириш;
- ўқув машғулотлари жараёнини ташкил этиш ва киритиш учун норматив базалар;
-зарурий ўқув-услубий, ўқув ва илмий адабиётларнинг янги авлоди билан ҳамда ўқув жараёнини моддий-техник таъминлаш;
Ўқув жараёнининг асосий компонент-
ларига эътиборни қаратиш: мақсад ва вазифалари, мазмуни; ўқитишнинг метод, усул,
восита ва шакллари; ўкув фаолиятини сти-
муллаштириш ҳамда унинг самарадорлиги;
ўқув жараёнини ташкил этиш сифати: ўкув
дастурлари; ўқув жараёнига жалб этилган
кадрлар ва илмий потенциал; талабалар
тайёргарлиги; битирувчиларнинг билим си-
фати; ўкув машғулотлари жараёни восита-
лари; экспериментал базалар; ўқув-услубий
таъминот; фойдаланиладиган ўкув ауди-
ториялари; бериладиган билимлар; таълим
— технологиялари;
= дарс жараёнини лойиҳалашда ўқитиш
методларини тўғри танлаш, яъни методларни
дарснинг вазифалари ва мазмунига мослаш,
Ўқитувчи ва талабаларнинг имкониятларига
мувофиқлаштириш. Дарснинг лойиҳасини
ишлаб чиқишдаги топшириқлар кетма-
кетлигини таъминлаш: дастур, дарслик,
методик қўлланма ва талабаларнинг умумий
тавсифи билан танишиш. Дарснинг асосий
вазифалари мажмуаси: таълимий, тарбиявий
ва ривожлантирувчи максадларни ва
вазифаларни белгилаш. Дарснинг асосий
босқичларини тўғри, аниқ ва изчилликда
жойлаштириш. Дарснинг ҳар бир қисми учун
ўқитиш методлари, восита ватехнологияларни
танлаш. Дарснинг ҳар бир кисми учун
ўқитишнинг етакчи; умумсинфий, кичик
гуруҳ ва индивидуал шаклини танлаб олиш.
ўш ўзлаштирувчи ва тайёргарлиги кучли
kin талабалар учун тафовутланган машқ ва.
вазифаларни ҳамда тегишли талабалар учун
вакт меъёрларига мувофиқ уй вазифасининг
мақбул ҳажмини танлаш;

= профессор-ўкитувчиларнинг инновацион

юлиятда иштирок этишлари учун барча

ароитларни яратиш, янги илмий билимлар

атган, тугалланган илмий изланишлар

— Юлий б муассас

инновацион қобилияти - янги билимларни

яратиш, илмий изланишларни олиб бориш,
ишлаб чиқаришни ташкил этиш, илмий
ишланмаларни тижоратлаш, тижорат маҳсу-
лотни таркатиш ва жамиятнинг бу маҳсулотга
бўлган талабларини кондириш, талабаларни.
инновацион илдам тайёрлаш. Хизмат бозори
конъюнтурасини ўрганиб, хизматларнинг
янги турларини яратиш ва истеъмолчиларга
ақдим этиш;

- олий таълимнинг норматив-ҳуқукий асос-

лари ва конунчилик нормалари, таълим
ва педагогик маҳорат, таълим
жараёнларида ахборот-коммуникацион тех-
нологияларни қўллаш, тизимли таҳлил ва
карор кабул килиш асослари, махсус фанлар.
негизида илмий ва амалий тадқиқотлар,
технологик тараққиёт ва ўқув жараёнини
ташкил этишнинг замонавий услублари.
бўйича сўнгги ютуклар, педагогнинг касбий
компетентлиги ва креативлиги, глобал
Интернет тармоғи, мулътимедиа тизимлари ва
масофадан ўқитиш усулларини ўзлаштириш
бўйича янги билим, кўникма ва малакаларни
шакллантириш;

-педагог кадрларнинг ўқув-тарбиявий

жараёнларни юксак илмий-методик даражада
таъминлашлари учун зарур бўладиган.
касбий билим, кўникма ва малакаларини
мунтазам янгилаш, малака талаблари,
ўкув режа ва дастурлари асосида уларнинг
касбий компетентлиги ва педагогик маҳо-
ратини доимий ривожланишини таъминлаш.
Педагог кадрларнинг касбий билим, кў-
никма, малакаларини узлуксиз янгилаш
ва ривожлантириш механизмларини яра-
тиш. Замонавий талабларга мос холда олий
таълимнинг сифатини таъминлаш учун
зарур бўлган педагогларнинг касбий ком-

тетентлик даражасини ошириш. Педагог

жадрлар томонидан замонавий ахборот-
инлаш. Фанлар соҳасидаги ўқитишнинг
пнновацион технологиялари ва илғор хорижий
ибаларни ўзлаштириш;
-фанлардаги инновациялардан таълим
раёнида фойдаланиш. Дарсларда талаба-
ларнинг фаоллигини оширишга хизмат
қиладиган интерфаол таълим шакллари,
методлари ва воситаларидан самарали фойда-
ланиш. Фанларни ўқитишда ривожланган.
мамлакатлардаги илғор тажрибалардан фой-
аниш;
= таълим жараёнида талабаларнинг билим-
ларини объектив баҳолаш механизмлари,
стандарт ва ностандарт ўкув ва тест топши-
иқлари мажмуасини ишлаб чиқиш;

= таълим жараёнида талабаларда мустақил

зишда билимларни янада орттириб боришга
ўлган эҳтиёжни шакллантириш, мустакил
иш вазифаларини табақалаштириш, мустақил
иш ва ижодий изланишларини ташкил этиш,
уларга раҳбарлик қилиш;
{ -ўқитувчининг педагогик фаолиятини
лойиҳалаштириш. Модератор ўкитувчилар-
нинг илғор иш тажрибаларини ўрганиш
асосида ўзининг педағогик фаолиятини та-
комиллаштириш. Ўқув ахборотни қайта
ишлаш, муаммоли вазият, Кейс-стади топши-
рикларини тузиш;

= ривожланган мамлакатларда педагогика.

ва психология ҳамда мутахассислик фанларни
ўқитиш методикасидаги илғор тажрибаларни
таълим-тарбия жараёнига модернизация
қилган ҳолда қўллаш, Педагогик тажрибани
ўрганиш ва жорий этиш;

-таълим тизимларининг истиқболдаги

ривожланишини ташхис этиш; таълим-
тарбиянинг янги шакл, метод ва воситаларини
ишлаб чиқиш; педагогик тадқиқот натижа-

банинг фаол нуктаи-назарига, унинг

ва ташаббускорлигига таяниш;
талаба билан мулокотда унга ҳурмат билан
муносабатда бўлиш; педагогнинг талабалар
мувафақкқиятларига қизиқиши; педагог муҳим
Тин ҳал этишда талабага ёрдам

{ бериши; гуруҳда ва талабаларнинг бошқа }

бирлашмаларида педагог инсонпарварлик
муносабатини шакллантириши, талабалар-
нинг камситилиши, руҳини туширишга йўл
қўймаслик; таълимни индивидуаллаштириш,
масофадан ўқитишнинг янги педагогик ва

{информацион технологиялари, воситаларини

жорий этиш;

{ таълим, фан ва ишлаб чиқаришнинг

самарали уйғунланувчи усулларини амалиётга

татбиқ этиш; таълим хизмати кўрсатиш

бозорида, ракобат муҳитини юзага келтириш;

-ўқитувчидаги зарурий ижтимоий

кўникмаларни ривожлантириш: ўз-ўзини
намоён қилиш; бошқа одамлар билан иж-
гимоий мулоқотда бўлиш; ўз устида тинимсиз
лаш; вазиятни баҳолаш ва муаммоларни
иш; ташкилотчилик, ижодий ёндашув;
шқарув кўникмаси;

-битирувчиларнинг тайёргарлигига

эътиборни кучайтириш: дунёқараш билан

боғлиқ тизимли билимлари, ижтимоий

муаммолар ва жараёнларни мустақил таҳлил
қилаолиш; маънавий, миллий ва умуминсоний
иятлар масалалари юзасидан ўз фикрини
аён қилиши ва илмий асослаши, миллий
стиқлол ғоясига асосланган фаол ҳаётий
нуктаи-назарга эгалиги; табиат ва жамиятда
кечаётган жараён ва ҳодисалар ҳақида
яхлит тасаввурга эгалиги, табиат ва жами:
ривожланиши ҳақидаги билимларни эгаллаши
ҳамда улардан замонавий илмий асосларда
ҳаётда ва ўз касб фаолиятида фойдаланиши;
ахборот йиғиш, сақлаш, қайта ишлаш ва
ундан фойдаланиш усулларинизгаллаганлиги,
ўз касб фаолиятида мустақил асосланган
қарорларни қабул қилиши; тегишли бака-
лавриат таълим йўналиши бўйича рақобат-
бардош умумкасбий тайёргарлик; янги
билимларни мустақил эгаллаши, ўз устида
ишлаши ва меҳнат фаолиятини илмий асосда.
ташкил қилиши; танланган мутахассислик
бўйича илмий-тадқиқотларни бажариш, фан,
техника ва технология, иқтисодиёт, маданият
ва санъатнинг замонавий ютуқларини
амалиётга жорий этишга йўналтирилган.
жасбий тайёргарлик; мутахассисликка оид)
илмий муаммолар билан боғлик вазифалар)
ифодалаш ва ҳал этиш, қарорлар кабул қилиш,

зарур билимлар базасини яратиш ва ундан

ўз касб фаолиятида фойдаланиш; тадқиқот
натижаларини таҳлил килиш ва қайта ишлаш
ҳамда амалга ошириш, илмий тадқиқот
натижаларидан фаолиятнинг тегишли
соҳаларида фойдаланишга доир амалий
тавсияларни ифодалай олиш ва тақдим қилиш;
хорижий тиллардан бирида илмий-тадқикот
ишлари моҳиятини тушуниш; энг мақбул
ечимлар топишнинг оқилона усулларини
эгаллаш; замонавий ахборот тизимларидан
фойдаланиладиган педагогик технологиялар
ва интерфаол таълим усулларини эгаллаш;
= талабаларнинг замонавий ахборот техно-
логиялари воситасида мустақил равишда янги
билим ва амалий кўникмалари ҳамда улардан
амалий фойдаланиш; ееапппв ва т-1еагилф
технологиялари асосида корпоратив
ўқитишни ташкил қилиш ва корпоратив
маълумотлар базасини ривожлантириш;
"мустақил таълим ва ижодий изланиш
натижасида ўкитилаётган фан ҳамда касбий
фаолият соҳасидаги янги шакл, метод
ва воситаларни ўзлаштириш ҳамда ўз-
ўзини ривожлантириш; машғулотларни
on-line тизимида видео анжуманлар ва
семинар-тренинглар асосида ташкил этиш;
профессор-ўкитувчи ва талабалар ўртасидаги
коммуникацияни жадаллаштириш; талабалар-
нинг ўқув фанини ўрганиш ва ўзлаштиришга
қизиқишларини оширишга йўналтирилган
хусусий-методик технологияларни амалиётга
татбиқ этиш; профессор-ўкитувчиларни.
тъюторлик, фасилитаторлик ва ингилаторлик
фаолиятига фаол жалб этиш;
-педагог-кадрларнинг инновацион салоҳи-
ятини ривожлантиришга таъсир кўрсатувчи
омилларга эътиборни қаратиш: педагог-
кадрларнинг ижод қилиши учун эркинликни
тақдим этиш; новатор педагогларни ресурслар
билан таъминланишини раҳбарият томонидан
қўллаб-қувватлаш; жамоада мунозара ва
фикрлар алмашинувини фаол йўлга кўйиш;
жамоада ишонч ва ўзаро бир-бирига ёрдам
бериш жараёнини қўллаб-қувватлаш;
-дарсликларда берилган матн, машқ ва
масалаларни иллюстратив материаллар,
жадвалларни танлашда ўқув-билув фаолияти-
ни бошқариш, яъни дарс жараёнига раҳбарлик
нисбатан танқидий ёндашув, касбий янги-
пикларга нисбатан шайлик, дунёга ижодий
яратувчилик муносабати, ўз имкониятларини
рўёбга чиқариши, ўз турмуш тарзи ва инти-
лишларини касбий фаолиятида мужассам қи-
лиши;

= хозирги жамият, маданият ва таълим

тараққиёти шароитида ўқитувчи инновация
фаолиятига бўлган зарурият: ижтимоий-икти.
содий ва ўқув жараёни технологиясини:
янгиланиши, ўқитувчининг инновация фао.
лияти педагогик янгиликларни яратиши,
ўқитишнинг янги ташкилий шаклларини)
технологияларини қидириши, педагоги
янгиликни ўзлаштириш ва уни татбиқ этишга,
нисбатан муносабати;

- ўкитувчининг инновацион фаолиятга бўл-

ган қобилиятининг асосий хислатларига эъти-
борни қаратиш: шахснинг ижодий-мотиваци-
он йўналганлиги, бу қизиқувчанлик, ижодий.
қизиқиш, ижодий ютуқларга ва пешқадам-
ликка ҳамда ўз камолотига интилиши, креа-
тивлик, таваккал қилиш, танқидий фикрлаш,
баҳо бера олиши, ўзича мушоҳада юритиши,
рефлексия; касбий фаолиятни баҳолаши, пе-
дагогик тадқиқот методларини эгаллаши,
муаллифлик концепцияси фаолият техноло-
гиясини яратиши, зиддиятни ижодий барта-
раф қилиши, ижодий фаолиятда ҳамкорлик ва
ўзаро ёрдам бериши, индивидуаллиги, ижо-
дий фаолиятдаги иш қобилияти, қатъиятли-

ти, ўзига ишончи, масъулиятлиги; ҳалоллиги,

ҳақиқатгўйлиги, ўзини тута билиши.

Шундай қилиб, халкаро стандартлар

базаси сифат тизими асосида мутахассислар,
тайёрлаш даражасини ошириш, инновацион
ахборот маҳсулотлари ҳамда малакали
мутахассисларни тайёрлашнинг замонавий
усулларини жорий этиш асосида ин новацион
ғояларни ишлаб чиқиш, педагогик кадрларни
касбий даражаси ва малакасини доимий
равишда ошириб ҳамда янги технологияларда
фойдаланиш асосида ўқув жараёнини
узлуксиз такомиллаштириб бориш, касбий
масалаларни ечишга талабаларни ижодий.
ёндашадиган ва масъулиятли қилиб
тарбиялаш олий таълим муассасаларида
таълим сифатини ошириш мақсадларига
эришишни назарда тутади.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1, Ўзбекистон Республикаси Президенти-

нинг 2017 йил 20 апрелдаги "Олий таълим
тизимини янада ривожлантириш чора-
тадбирлари тўғрисида "ги ПҚ-2909 қарори.
2. Ўзбекистон Республикаси Президенти-
2017 йил 27 июлдаги "Олий маълумот-
и мутахассислар тайёрлаш сифатини
иришда иқтисодиёт соҳалари ва тар-
ларининг иштирокини янада кенгай-
фриш чора-тадбирлари тўғрисида"ги
(3151-сонли қарори.

жилиш, дарслик материаллари воситасида

22лабаларнинг билим, кўникма, малакалари,
ёжаллаган шахсий сифатларини назорат қилиш
механизмини ишлаб чикиш;

- мустақил ва ижодий ишлаш учун ўкув

топшириқларини ишлаб чиқиш: топши-
тикларни ҳакиқий вазиятлар билан боғлиқ
муаммоларга қаратиш; ўкув топшириғидаги
муаммони ҳал этишда талабалар ақлий
Фаолиятини турли усуллар ёрдамида ри-
жожлантириш; топшириқлар мазмунида
акс эттирилган ҳодисалар ва жараёнлар
ўртасидаги муҳим боғлиқлик кўрсатиш;
топшириклар ечимини аниқлаш ва талабалар
ида ҳодисалар ёки жараёнлар ўртасида
боғлиқликни мустаҳкамлаш имкониятларини
яззарда тутиш; топшириқларни бажариш
жараёнида талаба оддий тушунчалардан, у
хали ўзлаштирилмаган янада мураккаброқ
тушунчани келтириб чиқаришга имкон бериш;
ижодий фикрлаш асосида янги билимларни
шакллантириш;

-ҳозирги замон профессор-ўқитувчиси-

нинг касбий билимдонлиги ва қобилияти
мезонларини такомиллаштириш: ижтимоий
билимдонлик (дарс мобайнида аудитория
билан самарали ўзаро муомала шаклини
ташкил этиш, ёшлар билан тил топиш
ва соғлом маънавий. муҳитини яратиш).
Услубий билимдонлик (барча билимларини,
кўрган-кечирганларни ёшларга тушунарли,
равон тилда етказиш, таълим технологияси
ва методларидан самарали фойдаланиш).
Ихтисосликбилимдонлик (ўзфанивапредмети.
соҳаси бўйича чуқур ва ҳар томонлама
мукаммал билимларга эгалик, ўз устида
ишлаши, талабанинг илмга, янгиликларга
бўлган қизиқиши, замонавий янгиликлардан
бохабарлиги, унинг эҳтиёжлар тизимини,
ўқитувчига бўлган талаб-таклифларини аниқ
билиб тил топиша олиши). Билиш қобилияти.
(ўз фани соҳасидаги кашфиётларни ҳамиша
кузатиб бориши, материални мукаммал
билиши, унга кизиқиши, илмий-тадқиқот
ишларини бажариши). Тушунтира олиш
кобилияти (ўкув материалини талабаларга
тушунарли қилиб баён этиши, уларда
мустақил равишда тўғри фикрлашга қизиқиш
уйғота билиши, ўқитувчи зарур ҳолларда

ўкув материалини ўзгартира олиши, қийин

нарсани осон, мураккаб нарсани оддий,
ноаниқ нарсани тушунарли қилиб талабаларга
етказа олиши). Кузатувчанлик қобилияти
(талаба шахсини ва унинг вақтинчалик
руҳий ҳолатларини тушуна билиш билан
боғлиқ бўлган психологик кузатувчанлик).
Нутқ қобилияти (нутқ ёрдамида, имо-
ишора воситасида ўз фикр ва туйғуларини
аниқ ва равшан ифодалаши, ўқитувчининг
нутки дарсда талабаларга қаратилганлиги).
Ташкилотчилик қобилияти (талабалар
жамоасини уюштириш, жипслаштириш,
муҳим вазифаларни ҳал этишга руҳлантириш,
ўз ишини уюштиришни назарда тутиш,
ўз ишини ташкил этишда ишни тўғри
режалаштириши ва уни назорат қилиши,
вақтни тўғри тақсимлаши, белгиланган.
муддатда улгуриши. Обрў орттира олиш
қобилияти (талабаларга бевосита эмоционал-
иродавий таъсир кўрсатиш, ўқитувчиларнинг
фанни яхши билиши, мехрибонлиги,
назокатлилиги, ҳалол-покизалиги). Тўғри
муомала қила олиш қобилияти (талабаларга
яқинлашиш, улар билан педагогик нуқтаи-
назардан самарали ўзаро муносабатлар
ўрнатиш). Келажакни кўра билиш қобилияти
(ўз ҳаракатларининг оқибатини кўриши,
талабанинг келгусида қандай одам бўлишини
тасаввур қилиши, тарбияланувчида қандай
фазилатларни тараққий эттириш лозимлигини
олдиндан айтиб бера олиши). Диққатни
тақсимлай олиш қобилияти (ўқитувчи учун.
диққатнинг барча хусусиятлари - ҳажми,
кучи, "кўчувчанлиги, идора қилиниши,
сафарбарлиги);

= ўқитувчининг ижодий индивидуалли-

тини ривожлантириш; интеллектуал-ижо-
ий ташаббускорлиги, билимлар кенглиги ва
чуқурлиги интеллектуал қобилияти, зиддият-
ларга нисбатан ҳушёрлиги, ижодга танқидий
ёндашуви, вужудан яратувчиликка курашчан-
лиги, ахборотларга ташналик, муаммоларда-
ти ғайри одатийликка ва янгиликка бўлган
ҳис-туйғу, профессионализми, билишга бўл-
ган чанқоқлиги;

= ўқитувчи инновацион фаолият, асосий

функцияларига эътиборни каратиш: касбий
фаолиятнинг онгли таҳлили, меъёрларга