ЎҚув адабиёти овқатланиш

Патогенез, касаллик белгилари ва ташҳислаш. Организмга алиментар йўл билдан тушган сальмонеллалар ичакдаги тўсиқларни бартараф этиб, қисқа вақтли бактериемияни келтириб чиқаради ва энтеропатоген токсинларни ажратиб чиқаради. Энтеротоксин ичаклар бўшлиғида ҳам ажралиб чиқиши мумкин. Касалликнинг яширин даври инсоннинг ёши ва саломатлик ҳолатига, шунингдек, бактерияларнинг серотипи ва уларнинг тушиш сонига боғлиқ бўлиб, 6 ... 48 соатни ташкил этади.
Нотифоз штаммлар пайдо қиладиган сальмонеллёзлар кўпгина касаллик белгилари билан бирга кечади. Клиник манзараси кўнгил айниши, қайт қилиш, ичак санчиқлари, ичкетар (диарея), бош оғриғи, тана ҳароратининг 39ºС гача ва ундан ҳам кўпроқ кўтарилишини қамраб олади. Касаллик одатда 1 ... 2 сутка давом этади, аммо узоқроқ ҳамдавом этиши, шу билан бирга ичакларда яллиғланиш жараёнлари кўринишидаги асоратларни келтириб чиқариши ҳам мумкин. Ўткир касаллик бошланганидан сўнг 3 ... 4 ҳафта ўтгач, септик артрит – Рейтер синдроми деб аталувчи касаллик белгилари кузатилиши мумкин. Сальмонеллаларнинг S. tuphimurium DТ 104 каби баъзи турлари антибиотикларнинг кенг спектрига нисбатан юқори бардошлиликка эга бўлади. Сальмонеллалар оқибатидаги ўлиш ҳоллари жами 1 % дан ошмайди, аммо септик асоратлар ривожланганида (масалан, қариялар ёки заифлашган беморларда) 3 ... 15 % гача етиши мумкин.
Барча ёш гуруҳлари сальмонеллёзга берилувчан бўладилар. Бироқ энг сезиларли намоён бўлган клиник манзараси ва оғир кечиши қариялар ва чақалоқлар ҳамда кичик ёшдаги болаларда кузатилади. Ушбу тоифалар учун касаллик қўзғотувчисининг маиший-алоқа (ифлос қўллар, идишлар, ўйинчоқлар орқали) юқиш йўли кўрсатилган.
“Сальмонеллёз” ташҳиси қўйилиши микробиологик текширувлар: қон экканда тоза культурани ажратиб олиш (бактериемия ва антибиотиклар қўлланилмайдиган ҳолатларда), қусуқ массалари, ошқозон ювилган сув ва нажасни қўзғотувчининг турини аниқлаштириш, масалан, порлимераз занжирли реакция қўлланилиши (ПЗР) билан ва серологик ретроспектив баҳолашни агглютинация ва пассив гемагглютинацияни қўллаш билан бирга қамраб олади. Озиқ-озиқ маҳсулотларини тўлиқ микробиологик таҳлил қилиш (тоза культураларни ажратиб олиш ва аниқлаштириш) 5 суткага чўзилади. Нисбатан аниқроқ тезкор-ташҳислаш 2 сутка давомида ўтказилиши мумкин.