Озиқ – овқат номи
|
Шифохоналарнинг умумий бўлими
|
Шифохоналарнинг, санаторияларининг туберкулёз бўлимлари
|
Онкологик шифохона ва бўлимлари
|
Нефрологик бўлим
|
Гастроэнтерологик бўлим
|
Эндокринологик бўлим
|
Куйиш бўлими
|
Нон буғдой унидан
|
200
|
300
|
250
|
250
|
300
|
200
|
400
|
Буғдой уни
|
25
|
75
|
50
|
-
|
20
|
10
|
-
|
Ёрма ва макарон маҳсулотлари
|
100
|
75
|
100
|
100
|
100
|
60
|
-
|
Картофель
|
400
|
400
|
400
|
600
|
150
|
400
|
600
|
Сабзавотлар
|
400
|
500
|
400
|
415
|
150
|
-
|
250
|
Сельд, икра
|
-
|
10
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Янги узилган сабзавотлар
|
15
|
200
|
100
|
375
|
200
|
100
|
100
|
Қуруқ мевалар
|
15
|
30
|
30
|
100
|
-
|
15
|
100
|
Мевали шарбатлар
|
-
|
-
|
-
|
25
|
-
|
-
|
-
|
Шакар ва қандолат маҳсулотлари
|
70
|
100
|
60
|
100
|
40
|
20
|
100
|
Кофе, какао
|
1
|
3+2
|
-
|
-
|
-
|
-
|
1
|
Чой
|
1
|
1
|
1
|
1
|
-
|
-
|
1
|
Товуқ гўшти
|
125
|
200
|
200
|
100
|
175
|
150
|
100
|
Балиқ
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
-
|
100
|
Сут, кефир
|
365
|
500
|
300
|
400
|
500
|
500
|
500
|
Сметана
|
11
|
30
|
40
|
35
|
20
|
20
|
150
|
Ёғсиз творог
|
17
|
-
|
-
|
-
|
-
|
200
|
-
|
Ёғли творог
|
-
|
70
|
30
|
100
|
100
|
-
|
300
|
20% ли сарёғ
|
-
|
-
|
-
|
-
|
50
|
-
|
-
|
Пишлоқ
|
1
|
15
|
-
|
-
|
-
|
5
|
10
|
Хайвон ёғи
|
40
|
60
|
50
|
60
|
60
|
15
|
60
|
Ўсимлик ёғи
|
16
|
25
|
17
|
50
|
-
|
15
|
12
|
Тухум (дона хисобида)
|
1/2
|
2
|
1
|
1
|
2
|
1
|
3
|
Ош тузи
|
10
|
4
|
15
|
-
|
-
|
-
|
10
|
Колбаса маҳсулотлари
|
-
|
20
|
40
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Умумий овқатланиш тизимида пархезли овқатланиш.
Пархез ошхона ва бўлимларнинг 2/3 га яқин қисми ишлаб чиқариш корхоналарида жойлашган. Уларни ишини тўғри ташкил этиш уларнинг мехнат фаолиятини оширади, касалликларнинг ва вақтинчалик ишга лаёқатсизликни камайтиради.
Ишлаб чиқариш корхоналаридаги пархезли овқатланиш самараси, ташкилот ишини сифати назоратга боғлиқ. Саноат корхоналарининг ишчи ва хизматчиларига хизмат қиладиган пархезли овқатланишни ташкил этиш сабаблари – ходимларнинг аниқ контингентининг мавжудлиги ва у ёки бу турдаги пархезли овқатланишга мухтожлигидадир. Бунга муассасаларнинг амалий фаолияти натижасида эришилади. Уларнинг фаолиятида 2 асосий қисм белгиланади: бажариш (ижро) ва назорат. Пархезли овқатланиши зарур ходимлар тўлиқ аниқланиш бир қатор босқичларда амалга оширилади.
Саноат корхоналарида пархезли овқатланиши зарур ходимларнинг саломатлигини ўрганиб чиқиш (ходимнинг шахсий амбулатор картаси), вақтинчалик иш қобилятини йўқотишига сабаб бўлган касалликлар хамда касб касаллиги бўйича аниқланади.
2 – босқич пархезли овқатланиши зарур ходимларни аниқ хисобга олиш ва ишлаб чиқариш фаолиятидан узлуксиз холда пархезли овқатни қабул қилишга йўллаш. Ходимларни хисобга олиш ва йўллаш тиббий – санитар бўлими шифокорлари ва цехнинг участка шифокорлари амалга оширади. Уларнинг фаолияти касаба уюшмалари ва давлат ижтимоий суғуртаси маблағлари хисобидан таъминланади.
3 – босқич – ходимларни пархезли овқатлар билан узлуксиз таъминлаш ва назорат. Пархезли овқатланишни ташкил қилиш ва назорат қилиш вилоят умумий овқатланиш бошқармаси, соғлиқни сақлаш органлари касаба уюшмаси томонидан олиб борилади.
Умумий овқатланиш бўлимлари пархезли овқатланишни ташкил этади, пархез ошхона ва бўлимларнинг фаолияти учун шароит яратиб беради хамда пархезли овқатланиши зарур ходимларни пархезли овқатлар билан тўлиқ таъминлайди.
Соғлиқни сақлаш органлари ходимларни пархезли овқатланиши учун йўлланма олишини таъминлайди ва санитар – гигиеник назорат қилади. Шу билан бир қаторда иш самарасига бахо беради.
Саноат корхоналарида пархезли овқатланиш чора – тадбирлари натижаси ижтимоий – тиббий ва иқтисодий самара хисобланади. Пархезли реабилитациядан кутилган самара олиш учун ходимларнинг ижтимоий – биологик хусусиятларини хисобга олиш зарур. Пархезли ошхоналарда № 1, 2, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 15 пархезлардан фойдаланилади, алохида холларда - № 4б, 4в, 6, 14 пархезлар дан хам фойдаланилади. Гурухли тизим баъзи бир ходимларни овқатланишида индивидуалликни истисно қилмайди. У ходимнинг саломатлигиа кўра пархез овқатланишни даврий алмашинуви билан тузилади (масалан № 1 пархезни № 5 пархезга ўтиши). Кўпинча бундай ўзгаришлар қандли диабет, семиришга мойил ходимларда амалга оширишни тақазо қилади. Бир қатор пархезли ошхоналарнинг иш тажрибалари шуни кўрсатадики, саноат корхоналаридаги пархезли овқатланиш учун 4 та рацион етарли: № 1 рацион - № 1 пархез; № 2 рацион - № 2 пархез; № 3 рацион - № 5, 7, 10 пархезни бирлаштиради. Бу пархезлар бир менью бўйича тайёрланади, № 7 ва 10 рационларда фақат ош тузи чегараланади. Кичикроқ пархезли ошхоналарда № 2 ва № 3 рационлар бирлаштирилиши мумкин. Бундай холларда сутли овқатлар сабзавотли ёки бошқа овқатлар билан алмаштирилади.
№ 4 рацион № 8 ва № 9 пархезларни бирлаштиради. № 8 пархездаги оқсиллар даражаси № 9 пархезидагига нисбатан анча юқори, шу сабабли семиришга мойил бўлган ходимларга нон миқдори чегараланишига тўғри келади. Пархезли ошхоналарда № 15 пархез ишлатилмайди, рационал овқатланиши зарур ходимлар № 3 рацион бўйича овқатланадилар.
Сил касаллиги мавжуд ходимлар учун № 11 пархез тайёрланади, бунинг иложи бўлмаса № 3 рацион бўйича овқатланаверадилар.
Пархез таомлар турини кўпайтириш мақсадида, пархез овқатларнинг биологик қуввати ва самарасини ошириш мақсадида пархез ошхоналари хамда дўконларда пархез маҳсулотларини сотиш тавсия этилади. Уларнинг шифобахш таъсири киёвий таркиби ўзгариши ёки юқори даражада майдаланганлиги билан белгиланади.
Бу маҳсулотлар шифобахшлик хусусиятларини хисобга олган холда 7 та гурухга бирлаштирилади:
гурух - овқат хазм қилиш тракти шиллиқ пардасини кам таъсирлантирадигин маҳсулотлар. Буларга болалар ва пархезли овқатлар учун ёрмалар; гомогенланган сабзавот ва концерваланаган мевалар, концерваланаган гўшт ва балиқ; паст кислотали булочка киради.
гурух - таркибида натрий кам бўлган маҳсулотлар (тузсиз). Буларга тузсиз нон ва сухари (ахлоридли), турли хилдаги тузни ўрнини босувчи (калий хлорид, аммоний, санасолъ, салънотрекс). 2-3 даражали гепертония касалликларида, ўткир ва сурункали нефритда, 2-3 босқичдаги қон айланиши етишмовчилигида, хомиладорлик нефропатиясида тавсия этилади.
гурух - паст энергетик қувватга эга бўлган маҳсулотлар. Пархез маҳсулотларидан бу гурухга оқсилли нон (энергетик қуввати 15-30% га камайтирилган, углевод таркиби эса 3 марта), аэрин ва метилцеллюлозали маҳсулотлар киради.
гурух таркибида ёғ миқдори паст бўлган маҳсулотлар (турли хилдаги ёғсизлантирилган сут маҳсулотлари); “Бутерброд” ёғи; ёғлилиги 10% бўлган пархез сметана, “Таллин” кефири, “Диетическое” сарёғи, “Здоровье” сутли пархез маргарини. Улар атеросклероз профилактикаси, ЮИК, семизликни даволаш учун мўлжалланган.
гурух - углевод компонентлари чегараланган маҳсулотлар. Бу пархез маҳсулотларини кенгайтирилган гурухидир. Улар қандли диабет ва семизликда тавсия этилади.
гурух оқсилсиз маҳсулотлар, нон ва макарон маҳсулотлари, ёрмалар. Оқсил ўрнига маккажўхори ва аминопектин крахмали ишлатилади. Сурункали бўйрак етишмовчилиги билан оғриганбеморларга тавсия этилади.
гурух - йод билан бойитилган пархез маҳсулотлари ( таркибида денгиз карами бўлган қандолат маҳсулотлари), фтор, витаминлар ва “Океан” пастаси билан бойитилган пархез махмулотлари.
Do'stlaringiz bilan baham: |