ЎҚув адабиёти овқатланиш гигиенаси фани бўйича ўҚув қЎлланма профессор Г. И. Шайхова таҳрири остида

Таомлар картотекаси. Хар бир карточкада ушбу бемор қабул қилиши зарур бўлган рецепт, яьни таомнинг кимёвий таркиби, энергетик қуввати ва таомнинг тахминий қиймати.
Карточка 2 нусхада бўлади: бири – тиббий ходимда, иккинчиси – бухгалтерияда ва ушбу карточка бош врач томонидан тасдиқланади. Улар одатда рақамланган бўлади: харфлар таомлар гурухини англатади (А-биринчи овқат, Б-гўштли, В-балиқли) хамда рақамлар эса гурухларнинг тартиб рақамини англатади.
Режадаги таомнома қуйидагича бўлиши талаб этилади:

1. 
   Кимёвий таркиби, энергетик қуввати, маҳсулотлар танлови, уларга кулинар ишлов бериш ва овқатланиш тартиби даволаш тавсияларига мос бўлиши керак.
   
2. 
   Истеьмол қилинадиган таомларни турли хилдалигини таьминлаш.
   
3. 
   Озиқ-овқат маҳсулотларини (гўшт, балиқ, тухум) хафталик кунлар бўйича овқатланиш тартибига асосан мос холда бўлишини таьминлаш.
   
4. 
   Озиқ-овқат маҳсулотларини кимёвий таркиби, энергетик қуввати ва қийматини хисобга олган холда хафтадаги кунлар бўйича қабул қилиш таомномаси ва таомлар картотекаси асосида тенг тақсимлаш.
   

Таомномани тузиб чиқишда албатта турли сўровномалардан фойдаланилади:

1. 
   Асосий даволовчи пархезларнинг тавсифи.
   
2. 
   Овқатланишнинг физиологик меьёрлари.
   
3. 
   Пархез таомларининг картотекаси ва рецептураси.
   
4. 
   Маҳсулотларнинг қиймати тўғрисидаги маьлумотлар.
   
5. 
   Маҳсулотларининг ўзаро боғлиқлик меьёрлари.
   
6. 
   Тайёр таомларни чиқариш меьёрлари.
   

7 кунлик режали меньюни тузиб чиқиш схемаси қуйидаги босқичлардан иборат бўлади:

• 
  Хафталик маҳсулотлар миқдорининг хисоби
  
• 
  Хафта давомида қабул қилинадиган таомлар миқдорини аниқлаш
  
• 
  Таомларни тақсимлаш билан тахминий таомноманини тузиб чиқиш
  

Овқатнинг биодинамик таьсири:

• 
  Теофиллин, теобромин, кофеин
  
• 
  Медиаторлар, гормонлар
  
• 
  Витаминлар
  
• 
  Микроелементлар (I, Fe, Se, F)
  

Баьзи витаминларнинг тавсифи:

• 
  Умумий қаршиликни оширувчилар – В1, В2, РР, В6, В15, А, С
  
• 
  Инфекцияга қарши – С, А, В гурух витаминлар
  
• 
  антитоксик – В15, В6, С
  
• 
  антисклеротик – F, холин, В6, В15, С
  
• 
  язвага қарши – С, А, Е, РР
  
• 
  кўришни нормаллаштирувчи – А, В2, С
  

Даволовчи овқатланишни тузиб чиқишнинг замонавий мезонлари:

• 
  бемор организмнинг талаби асосида модда алмашинуви ва алохида органларнинг функционал холатини хисобга олган холда озиқ-овқат маҳсулотлари билан таьминлаш
  
• 
  ишдан чиққан ферментлар тизими фаолиятини тиклаш
  
• 
  овқат хазм бўлиш фаолияти бузилган беморлар учун пархезларни махсуслаштириш
  
• 
  озиқ-овқат маҳсулотларини ўзаро таьсирини хисобга олиш
  
• 
  алохида маҳсулотларни кўп сарфланиши ва компенсацияси
  
• 
  антидот сифатида озиқ-овқат маҳсулотларини қўллаш