Ҳуқуқий база 2 Moliya mexanizmi

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi moliyaviy qonun hujjatlarining negizini tashkil etadi.

Davlat moliyaviy munosabatlar va faoliyatini huquqiy tartibga solishning asoslari Konstitutsiyaning XXV «Moliya va kredit» bobida mustahkamlangan.
Moliyaviy-huquqiy munosabatlar ayrim o‘ziga xos xususiyatlarga ham ega bo‘lib, bu xususiyatlar ularni huquqiy munosabatlarning boshqa turlaridan ajratish uchun imkon beradi.
Ushbu xususiyatlar ularning yuzaga kelish sohasi (davlat moliyaviy faoliyati), moliyaviy-huquqiy tartibga solishning o‘ziga xosligi (davlat moliyaviy faoliyatini amalga oshiruvchi organ xohish-irodasining imperativligi va bir tomonlamaligi), huquqiy tartibga solish obyekti kabilar bilan belgilanadi.
Moliyaviy munosabatlarning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iboratdir:
— uchinchidan, moliyaviy-huquqiy munosabatlar

• tomonlaridan biri sifatida hamma vaqt davlat yoki uning

vakolatli organi qatnashadi.

— birinchidan, moliyaviy-huquqiy munosabatlar faqat davlat pul jamg‘armalarini rejali yaratish, taqsimlash
va ulardan foydalanish jarayonida yuzaga keladi;
— ikkinchidan, moliyaviy-huquqiy munosabatlar
ko‘pincha mulkiy munosabatlarning turlaridan hisobla-nadi, chunki ushbu munosabatlar obyekti sifatida pul
mablag‘lari qatnashadi;
Moliyaviy-huquqiy munosabatlarning bir qancha turlarini ajratib ko‘rsatish mumkin.
Masalan, moliya tizimining tegishli bo‘g‘iniga qarab, byudjet, soliq, davlat kreditini tashkil etish bo‘yicha, sug‘urta, pul muomalasi va hisob-kitoblar, valyutani tartibga solish kabi huquqiy munosabatlar va hokazo.
Moliyaviy-huquqiy munosabatlarni moddiy va protsessual huquqiy munosabatlarga ajratish qabul qilingan
Protsessual moliyaviy-huquqiy munosabatlar davlat pul jamg‘armalarini taqsimlash tartibi, ulardan foydalanishni nazorat qilish shakl va uslublarini belgilash munosabati bilan yuzaga keladi.
Moliyaviy-huquqiy munosabatlar o‘z obyektlariga ega. Bu obyektlar, eng avvalo, pul va pul majburiyatlaridir, ammo faqat bu bilan kifoyalanmay, ularga pul mablag‘larining to‘planishi va sarflanishini ta’minlovchi tartib-qoidalar, moliyaviy munosabat ishtirokchilarining qonun doirasidagi xatti harakati ham kiritilishi mumkin.
Davlat moliyaviy faoliyati