|
USTOZ-ShOGIRD
Maxsus odob
talablari
Odob
қоидаси
Kasb
маданияти
Shogirdlik
одоби
Ustoz va do’stlarga
ҳурмат
Shogirdning ustoz oldidagi burch va vazifalari
Ustozning shogird oldidagi burch va vazifalari
Savdoda hunarmand va xaridor o’rtasida odob mezonlari
Shogirdlikning
asoslari
Axloq-odob
қоидалари
Poklik va
adolatlilik
Rostgo’ylik ***
Iflos daromaddan saqlanish
To’g’rilik va
halollik
Vafodorlik
Ishda kamchilikka
йўл қўймаслик
Xushfe’llik
Mas’uliyatlilik
O’z nojo’ya odatlarini tark etish
Nafsni tiyish
Nasihatni quloqqa olish
Ustoz oldida haqsevar bo’lish
Va’daga vafo
этмаслик
Ozor bermaslik
O’z manfaatini jamiyat manfaatidan yuqori qo’ymaslik
Xayru ehson
қилиш
Sir saqlash
2-chizma
“Ustoz-shogird” munosabatlarini takomillashtirishda Sharq mutafakkirlari ijodidan foydalanishning hozirgi holati va uning istiqbollari.
«Ustoz-shogird» munosabatlarini takomillashtirishda Sharq mutafakkirlari ijodidan foydalanish muammosi ayrim jihatlari boshqa yo’nalishlardagi tadqiqotlarda turli xil ko’rinishdagi qisqacha statisik harakterdagi to’ldiruvuvchi bandlar sifatida uchrashi mumkin. Shunday bo’lsada bu sohadaga milliy pedagogikamizda bo’lgan extiyojning kundan – kun oshib borayotganligini kuzatish mumkin bo’ladi. Muammoga oid ma’lumotlar hozirda maxsus o’rganilganishi va yaxlit tizimlashtirilishi zarur bo’lgan tarqoq holdadir. Ularni tarqoq bir yo’nalishda tahlil etish va tizimlashtirish nazariy yondoshuv va amaliy tajribalar bilan bog’liq juda katta xajmdagi chuqur samarali izlanishlarni taqozo etadi.
Ajdodlarning ustoz-shogird odobi haqida yoritilgan adabiyotlarini ham etarli deb bo’lmaydi. Bundan tashqari, ajdodlar boy tajribalari hunar o’rgatilayotgan ta’lim muassasalarida, o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari, makablarda qo’shimcha ta’lim muassasalarida, shaxsiy usta-shogird ustaxonalarida, ustoz-shogird odobi etarli o’rgatilmasligi o’quvchi-yoshlarning ahloq-odobiga va bilim darajasiga umuman ular ma’naviyatining shakllanishiga salbiy ta’sir etayotganligi hech kimga sir emas.
Shu o’rinda sharqona ustoz shogird odobini ta’lim jarayonida takomillashtirishda o’zlarining salmoqli hissalarini qo’shgan S.S Bulatov, J.B.Nasriddinov., B.X.Abduxonovlarni tilga olmaslikning iloji yo’q. Zero, mazkur mualliflar o’zlarinin “Kasb-hunar kollejlarida “Ustoz va shogird” an’analaridan foydalanish metodikasi”3 nomli metodik qo’llanmalarida “Ustoz-shogird” an’analarini tarixiy rivojlanishi va shakllanishi, shogrid tushish odobi, hunarmandchilik pirlari, hunarmandchlik duolari, ustoz-shogird odobi mezonlari, shogirdning so’zlashuv odobi, o’quv-tarbiyaviy tadbirlarni tashkil qilishning maqsad va vazifalari, o’quv-tarbiyaviy tadbirlarni tashkil etishda pedagogik mahorat, ustoz va shogird odobi an’analari mavzusidagi o’quv-tarbiyaviy tadbirlarni o’tkazish metodikasi va “Ustoz va shogird odobi ana’nalari”ga oid qo’shimcha materiallarni yoritib berilgan.
G.V.Izbullaeva o’zining “Jaloliddin Rumiy asarlarida yuksak ma’naviyatli shaxs tarbiyasi”4 nomli monografiyasining ikkinchi bobida Jaloliddin Rumiyning ustoz va shogird faoliyati munosabatlari tuzilishi to’g’risida fikr yuritilgan. O’qitish o’qituvchi (ustoz) faoliyati va o’qish o’quvchi (shogird) faoliyatidir. Bu faoliyatlar Rumiy ijodida etakchi o’rinni egallaydi. Chunki Rumiy ijodining negizida ijtimoiy hodisa bo’lmish ustoz va shogird munosabatlari talqini yotadi. Rumiy shaxsining o’zi ham barcha davrlarda barcha xalqlarga, barcha insonlarga ustoz vazifasini o’tab kelyapti va uning tarbiya maktabi zamonlar osha insonlarga komillik sari qadam qo’yishga dasturulamal vazifasini o’tamoqda. O’qitish
usullari ma’lumotli qilish, rivojlantirish, tarbiyalashdan iborat bo’lsa, o’qish usullari, albatta, o’rganish, tinglash, qatnashish, qabul qilishdan iboratdir. Hozirda ta’lim jarayoni ta’lim turlari, ta’lim tamoyillari, ta’lim mazmuni, ta’lim usullari, ta’lim shakllariga tayanib ish ko’radi. Ustoz va shogirdlik masalasi tarbiyaviy jarayon uchun juda muhim sanaladi. Bu borada Rumiy g’oyalari ham juda qimmatlidir. Hozirgi zamonda o’quvchilarga tafakkur va ma’naviy qarashlarni shakllantirish jarayonida Rumiyning pedagogik merosida ko’p marta aniqlik bilan ko’rsatilgan – ustoz tomonidan o’quvchi qarashlariga sabrli bo’lish, shaxsning o’zi mustaqil qaror qabul qilishini ta’minlash printsiplari – tolerantlik printsipiga ahamiyat berib, uning pedagogik va didaktik g’oyalaridan foydalanish kerak. Buning zamirida o’quvchi o’zi erkin tanlagan va mustaqil qabul qilgan qarorlarga o’zi javob berishi majburiyatini ta’minlash yotadi. Rumiy qarashlarida o’quvchi (murid) qarashlari uchun ustoz (murshid) pozitsiyasi o’ta muhim deb hisoblanadi.
Ustoz o’zi qarashlarga ega bo’lib, bu qarashlarga mansub bo’lgan qoidalarga bo’ysunib yashashi kerak. Tarbiya maskanida ustoz (o’qituvchi) an’anaviy holatda aniq me’yorlar, g’oyalar va tafakkur qarashlari, ko’rsatuvchi (vositachi) sifatida namoyon bo’ladi.
Rumiy asarlarining o’zbek tilidagi to’liq tarjimasidan foydalanib mutafakkir qarashlarini va masnaviylarini, bir – biridan farq qiladigan qalb tarbiyasi jihatlarini, uning hayot haqidagi “Buyuk maktab” ta’limotiga tayangan holda bo’limlar ko’rinishida, tematik tartibda qo’yish mumkin:
Do'stlaringiz bilan baham: | 
