Усмонхон алимов

 
Усмонхон Алимов

161
Бу ҳадис ҳам инсонни фикрлаш, тафаккур қилишга 
чорлайди. Чунки ёнимизда, маҳалламизда хоки сор бў­
либ юрган қариялар мана “шу сабаблардан халос то
­
пиб” яшаган кишилардир. Шунинг учун ҳам Пай ғамбар 
(сол лаллоҳу алайҳи ва саллам): “Катта ёшдагилар билан 
суҳбатда бўлинглар, уламолардан масалалар сўранглар 
ва ҳукамолар билан аралашиб туринглар”, деб айтган
­
лар. Унутмайлик, имон­эътиқодли қариялар бўлган жой­
да ёшлар яхши, чиройли тарбия топадилар. Бу фикрни 
халқимиздаги бир урф­одат билан да лил лашимиз мум­
кин. Диёримизнинг кўп ҳудудларида сов чилар ёки ку
­
ёвнинг ота­оналари қиз, яъни келин бўл мишнинг оила­
сида ёши улуғ кишилар борлигини су риштиришади. 
Агар оилада кексалар бўлса, қиз яхши тарбия топган, деб 
ҳисоблашади. Албатта, бу ҳаёт да кўп синалган ҳолатдир. 
Бу дунёда инсонни қилган яхшиликларию эккан да­
рахтлари, вояга етказган фарзандлари, тарбиялаган шо­
гирдлари улуғлайди.
Саҳобаи киромларнинг бир­бирларига нисбатан юк
­
сак ҳурмат ва гўзал ахлоқлари қалбни тўлқин лантириб, 
кўзларни ёшлантиради. Бу қадар тавозеъ, бу қадар қадр­
қиммат, аҳли илмлар ва аҳли фазлларнинг мақомларини 
бу қадар олий ўринга қўйиш муборак ва соф динимиз
­
нинг муҳим кўрсатмаларидан экан. Бу фазилат киши
­
ларнинг одоб­аҳлоқларини назокат ила сайқаллайди, 
камолот сари етаклаб, сурату сийратини зебу зийнатга 
тўлдиради. Бир киши ўзини лол қолдириб, таажжубга 
солган бундай воқеани сўзлаб берган эди: 
«Шариату тариқат илмларида пешво устозимиз билан 
бир жойда меҳмон бўлдик. Хонадон дар возасидан қадам 
қўйишимиз биланоқ ҳовлидаги ажиб орасталик эътибо
­
римизни тортди. Хушманзара ҳов ли га сувлар сепилган, 
анвойи райҳону турли­туман гул лар очилган, покизалик 
ва озодалик барқ уриб турар ди. Хонадон соҳиби нурюз
­
ли чеҳраси ва табассум ила пешвоз чиқиб: “Хуш келиб
­
сиз, азиз меҳмонлар, қадам ла рига ҳасанот”, дея илиқ ку
­
www.muslim.uz

---

162
Оилада фарзанд тарбияси
тиб олиши эса хуш кай фия тимизга янада кўтаринкилик 
бахш этди. Меҳ мон хонага жойлашдик, одатий Қуръон 
тиловати ва ҳол­аҳвол сўрашиб бўлганимиздан сўнг, 
хо нага эгнидаги бош­оёқ ораста либослари ўзига жуда
­
ям ярашиб тур ган, чамаси олти ёшли бола, қўлларини 
кўксига қўй ган ча “Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳи ва 
бара ка туҳ”, дея салом бериб кирди. Юқоридан жой олган 
ус тозимиз ҳузурларига бориб, қўлларидан ўпиб: “Устоз, 
менинг ҳақимга бир дуо қилинг, мен ҳам сиздек улуғ 
олим бўлай”, дея жажжи қўлларини дуога очди. Устоз бу 
нурли гўдак ҳақига дуо қиляптилар, қани энди бизлар
­
нинг кўзларимиз ёшдан тийилса. Дуодан сўнг барчамиз
­
нинг қалбларимизни тотли бир ҳайратга тўл дириб, ўзи 
кичик, аммо одобу тарбияси юксак бўлган бола эҳтиром 
билан чиқиб кетди. Бир неча дақиқалар ичида бизларга 
бир умрга татигулик сабоқ, олам­олам завқу ҳавас бериб, 
ўзи билмаган ҳолда бир илм ўргатиб кетди».
Дарҳақиқат, бу бир улкан илм эди. Бу борада кел ти­
рилган ҳадислар денгиздан бир томчи, холос. Му раб­
бийлар фарзандларни шундай азиз хулқ ва юқори одобга 
одатлантиришлари лозим дир. То фарзанд ла ри миз катта 
ёш ли ларни ҳурматлаш, олимларни улуғлаш ҳамда бош­
қалар билан муомалада тўлиқ тавозеъ ва юксак хулқли 
бўлиб улғайсинлар.
Мураббийлар фарзанднинг ўриндан туриб кутиб олиш 
одоби билан хулқлантиришда икки муҳим жи ҳат га эъти
­
бор беришлари лозим бўлади:
– чуқур ғулувга кетмаслик;
–
 
Ислом шариати буюрганидан зиёд қилмаслик. Ма­
салан, ўриндан тураётганда эгилиб туриш каби ҳа ра кат­
лар билан чегарадан чиқмаслик керак.
Бу бошқаларнинг ҳуқуқларини сақлашдаги Ислом 
дини белгилаб қўйган муҳим қоидадир. Мураббийлар 
фар зандларни шу қоида асосида тарбиялаб, уларни бу 
чиройли амалларга одатлантирмоқлари учун аввало 
ўз лари амаллари билан кўрсатиб бермоқлари лозим. 
www.muslim.uz

---