Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

Qaror bajarilishini tashkil qilish va nazorat. 
Qarorlar bajarilishini tashkil qilish – bajarish siklini yakunlovchi rahbarning 
o`ziga xos faoliyatdir. Bu o`rinda rahbar o`z ishini emas, boshqa odamlar 
mehnatini tashkil etayotganligini hisobga olishi kerak. Tashkiliy boshqarish 
qarorlari buyruq tarzida yoki farmoyish bilan rasmiylashtirilgandan so`ng qonun 
tusiga kiradi. 
Menejerning bosh vazifasi bunday qarorni sozlash va nazorat qilishni 
ta`minlaydigan bajarilishini ta`minlashdan iboratdir. 
Shunday qilib, qarorlar bajarilishini ta`minlashni nazorasiz tasavvur qilib 
bo`lmaydi. 
Qarorlar bajarilishini nazorat qilish boshqarish siklining eng so`nggi 
qismidir. U qayta aloqalar shaklida bo`lib uning vositasida tashkilot maqsadiga 
erishish uchun qarorlarni bajarilishi haqida axborot olishi mumkin. 
Nazoratning bosh vazifasi qarorlarni realizatsiyasining berilgan dasturlardan 
mumkin bo`lgan chetlashishni o`z vaqtida sezish va uni bartaraf etish uchun 
choralar belgilashdir. 
Nazoratning quyidagi funktsiyalari mavjud: 

---

166 
✓
Diagnostik funktsiya 
✓
Qayta aloqalar funktsiyasi 
✓
Nazoratni mo`ljalli funktsiyasi 
✓
Rag`batlantiruvchi funktsiya 
✓
Sozlovchi funktsiya
✓
Pedagogik funktsiya 
Shunday qilib nazorat obyektiv zaruratdir, chunki eng optimal rejalar ham 
o`z ijrochilariga etib bormasa, ularni bajarishi haqida obyektiv va doimiy nazorat 
bo`lmasa ular amalga oshmay qolishi mumkin. 
Iqtisodiy ziyon ko`rmaslik tahlillari. 
Rahbarning tahlili ko`pincha global xarakterga ega bo`lib, texnologiya, 
xo`jalik hisobi, o`zini-o`zi mablag` bilan ta`minlash va ijtimoiy jarayonlarni to`liq 
kompleks holda o`zaro aloqadorligi va bir-birini takazo etishini qamrab olish va 
tushunish zaruriyatini ifodalaydi. 
Rahbar tahliliy faoliyatining bozor iqtisodiyotiga o`tish sharoitida kuchayib 
ketgan yana bir alohida belgisi – ko`r ko`rona yoki boshka obyekt ishlab chiqarish 
va xo`jalik faoliyatining samaradorligiga to`g`ri baho berish zarurligidir. 
Samaradorlik – olingan natijalar bilan ishlab chiqarish xarajatlarining nisbatidir. 
Iqtisodiy tahlilda, firmaning balans tizimi keltirilib undagi aktivlar va 
kapitallar konkret raqamlarda ifodalangandan so`ng, korxona oladigan foydasi 
aniqlanadi, chunki bozor islohotlari sharoitida zarar bilan ishlash firmani bankrot 
bo`lishiga olib keladi. 
Zararsiz ishlash tahlili firma oladigan foyda va xarajatlar tahlili orqali 
olinadi. Quyida «Ekorn grefiks» firmasi uchun foyda yoki zararsiz ishlash grafigi 
keltirilgan.