Uslubiy majmua

Substrat 
borliqning eng quyi va asosiy qatlami sifatida tushuniladi. Falsafada 
«Substansiya» kategoriyasi «substrat» (lot. – to‗shama, negiz) tushunchasiga yaqin turadi, deb 
qaraladi. Qadimgi atomistik ta‘limotlarda atomlar ana shunday asos hisoblangan. Har qanday 
substrat muayyan vujudga kelish jarayonining o‗ziga xos xususiyatini ifodalaydi. Hozirgi 
talqinda, muayyan fizik jarayonlarning substrati sifatida elementar zarralar va fundamental 
(kuchli, kuchsiz, elektromagnit va gravitatsion) o‗zaro ta‘sirlar amal qiladi. Turli moddalarning 
hosil bo‗lish va o‗zgarish jarayonlarida o‗zining barqaror holatini saqlab qoluvchi atomlar 
kimyoviy jarayonlarning substrati sifatida namoyon bo‗ladi. Elementar «hayot birliklari» sifatida 
amal qiluvchi nuklein kislotalar (DNK va RNK) va oqsil moddalarining molekulalari biologik 
jarayonlar substrati bo‗lib xizmat qiladi. Barcha ijtimoiy o‗zgarishlar zamirida maqsadga 
muvofiq faoliyati mavjud bo‗lgan inson ijtimoiy hayot substrati hisoblanadi.