Uslubiy majmua

7-mavzu. Mantiq ilmining predmeti, asosiy qonunlari. Tushuncha tafakkur shakli 
sifatida. Mulohaza. Xulosa chiqarish. Argumentlash va bilimlar taraqqiyotining mantiqiy 
shakllari
Mantiq ilmining asosiy masalalari va ularni tadqiq etish yo‗nalishlari. Tafakkurning 
mantiqiy shakllari va qonunlari. Formal mantiqning predmeti va strukturasi. Mantiq ilmining 
fanlar tizimidagi o‗rni. Tushunchalarning shakllanishi va qo‗llanishi. Tushunchalarning tilda 
ifoda qilinishi: nom va termin. Tushunchaning ta‘rifi, tuzilishi va turlari. Tushunchalar 
o‗rtasidagi munosabatlar. Tushunchalar bilan bajariladigan mantiqiy amallar: tushunchalarni 
chegaralash va umumlashtirish; tushunchani ta‘riflash (definitsiya); tushunchalarni bo‗lish va 
tasniflash. Fikr yuritishda tushunchalar bilan bog‗liq xatoliklar.
Mulohaza tafakkur shakli va xulosa chiqarishning tarkibiy qismi sifatida. Mulohazaning 
kompleks taxlili: tarkibi, ifodalanishi, chinlik qiymati, turlari. Oddiy va murakkab mulohazalar 
va ularning turlari. Murakkab mulohazalarning chin bo‗lish shartlari. Xulosa chiqarishning 
umumiy mantiqiy tavsifi: tuzilishi, turlari va umumiy qoidalari. Fikrning xarakat yo‗nalishiga 
ko‗ra xulosa chiqarish: deduksiya, induksiya va analogiya; ularning o‗zaro aloqadorligi. 
Murakkab mulohazalardan xulosa chiqarish. Fikr yuritishda mulohazalarni qurish va xulosa 
chiqarish bilan bog‗liq xatolar.
Asosli muhokama yuritish shartlari. Isbotlash va rad etishning umumiy tavsifi. Isbotlash 
va rad etishning turlari. Fikrni asoslashda uchraydigan xatolar. Paralogizm. Sofizm. Paradoks. 
Argumentlash nazariyasining asosiy tushunchalari. Kommunikativ modellarda argumentlash: 
dialog, bahs, polemika. Argumentlashning strategiyasi va taktikasi. Bilimlar taraqqiyotining 
mantiqiy shakllari: muammo, gipoteza, nazariya. Muammoni aniqlash va echimini topishda 
savolning o‗rni. Savol va javobning muhokama yuritishdagi ahamiyati. Mantiq ilmining nazariy 
va amaliy ahamiyati.