Услубий тавсия сузиш ва уни ўҚитиш методикаси

Делфин усулида сузишни ўрганиш. Крол усулида кўкракда сузишни ўрганиб олган кишилар делфин усулида сузишни ҳам муваффақиятли бажара оладилар. Даставвал оёқларни ишлатишни, шу билан бирга уларни сувга тез ва эластик ботиришни ўрганиб олиш керак. Бунинг учун оёқларни ишлатиш техникаси таърифини яна бир марта ўқиб, уни яхши тушуниб олиш лозим. Қуруқликда ҳар бир оёқ билан алоҳида машқ қилиш фойдалидир. Машқ қилиш учун гимнастика деворчаси, иҳота ёки панжара ёнида шу нарсага ён томон билан турилади, гимнастика скамейкаси, ғишт, тўнка ва шу сингари бошқа бирор баланд нарсага бир оёқ билан босиб турилади. Бир қўл билан девор ушланади. Ташқи томонда қолган оёғни орқага силтаб тиззадан букилади. Оёқнинг юзи билан тезгина тепилади. Бу машқни бажарганда оёқ кўп эгилмайди. Бундай ҳаракатларнинг сувда қандай бажарилишини тасаввур қилиб, машқни гоҳ чап, гоҳ ўнг оёқ билан бажарилгандан кейин бажарилади. Бунинг учун қўлга тахта олиб бир неча бор такрорланади. Сувга тушиб қирғоқ томонга қараб ётиб икки қўллаб сув тагига таяниш керак. Агар сузиш ҳовузида машқ қилинаётган бўлса, дастакларни ушлаб олиш керак. Оёқларни аста-секин тиззадан ҳамда тос бўғинидан бука бошланади, тезликни ошира сув пастга босилади. Тахтани ушлаган ҳолда кўпроқ оёқларни ишлатиб сузиш лозим. Аввал масофанинг бир оз қисмини сузиб ўтиб, кейин дам олиш керак, масалан, 10 марта 10 метрдан сузилади, куйин масофани ошириб бориб 10 марта 25 метрдан сузиш мумкин. Қўлга тахта ушлаган ҳолда оёқларни ишлатиб делфин усулида бетўхтов 200- 300 метр масофани бемалол ўта оладиган бўлгандан со нг ҳаракатларни мукаммалаштириш мумкин. Буни энди делфин усулида бемалол оёқларни ишлатиб ёки тахтасиз қўлларни олдинга узатиб, юзни сувга ботириб, оёқларни ишлатиб сузилади. Бошни юқори кўтариб ёки ён томонга буриб нафас олинади. Тахта ушлаб оёқларни ишлатибсузганда ҳам тўғри, бетўхтов нафас олиб туриш керак. Делфин усулида сузганда оёқларни қандай ишлатишни ўрганиш билан бирга қўлларни ишлатиш техникасини ҳам ўрганиш керак. Энгашиб турган ҳолатда қўлларни олдинга узатиб иккала қўл билан бир йўла тизза томонга эшиш ҳаракати бажарилади. Эшиб бўлгандан кейин, қўлларни тезда икки томонга элка баландлигида қўтариб олдинга узатилади. Бу машқ бир неча марта такрорланади.
Худди шу машқни кўкраккача сувга тушиб, аввал бошни кўтариб, кейин сувга ботириб, нафас олмай бажарилади. Бу машқда энг қийини иккала қўлни бирданига сув устидан олиб ўтишдир. Иккала қўл эшганда бу машқни осонлаштириш учун эшиш охирида тезликни ошириш керак. Бунинг оқибатида қўллар дарҳол сув устига чиқиб кетади. Нафас олмай эшиш машқини ўзлаштиргандан кейин бир маромда эшиш ва нафас олишни ўрганиш мумкин. Худди олдинги машқлардагидек эшиш, бу ҳаракатнинг биринчи ярмида нафас чиқариш, иккичи ярмида эса бошни кўтариб нафас олиш керак. Қўллар зўриқтирмай ҳаракатлантирилади ва эркин нафас олинади.
Нафасни батамом чиқаришга эътибор бериш керак. Ҳар бир машғулотда нафас олиб ва чиқариб аввал 15-20, кейинчалик 50 мартагача эшиб машқ қилиш керак. Бош сув ичида бўлиб нафас олмай, ҳар уч-тўрт марта эшгандан кейин дам олиб, делфин усулида сузгандагина қўл ва оёқ ҳаракатларини ўзлаштириб олиш мумкин. Сув тагидан ёки ховуз четидан депсиниб, гавда сувда силжий бошлагандигина қўл ва оёқни ишлатиш керак. Тиззалар букилиб, биринчи депсиниш қўллар билан эшишнинг иккинчи ярмига, иккинчи депсини эса қўллар сувга ботирилиб, олдинга узатилган вақтга тўғри келади. Қўллар сув остида ўтаётган пайтда нафас олишни тўхтатиб, бош сувга ботирилади. Делфин усулида оёқ ҳаракатлари ва бошқа барча ҳаракатларни бир-бирига мослаштиришни ўрганганда юқорида айтилган каучук ластдан фойдаланиш мумкин. Улар сузувчини олдинга тезроқ силжиши ва гавдани тўғри тутишга ёрдам беради. Бу эса қулоч ташлашни анча энгиллаштириш билан бирга оёқ ҳаракатларини бир-бирига -мослаштириш имконини беради. Сузиш техникасини табиий шароитда такомиллаштириш ва мусобақаларга тайёрланиш керак.